Mundarija: Kirish I. Bob. Turli tipdagi maktabgacha ta’lim muassasalarining tashkiliy tuzilmasi

Maktabgacha ta’limning maqsadi
О‘zbekiston Respublikasining “Maktabgacha ta’lim konsepsiyasi”da kо‘rsatib о‘tilganidek, maktabgacha ta’lim – bu kо‘p tomonlamali, maqsadga yо‘naltirilgan, bolaning ta’limning keyingi bosqichi – maktab ta’limiga tayyorlovchi, jismoniy, ruhiy, individual va yoshga doir rivojlanishini ta’minlovchi ta’lim va tarbiya berish
Maktabgacha ta’limni tashkil etish va rahbarning tashkilotchilik madaniyati fanining ob’ekti – bo‘lajak mudiralarni maktabgacha ta’lim muassasasi faoliyatida boshqaruv jarayoni va uni tashkil etish.
Maktabgacha ta’limni tashkil etish va rahbarning tashkilotchilik madaniyati fanining predmeti – bo‘lajak mudiralarni maktabgacha ta’lim muassasasi faoliyatida boshqaruv jarayoni va uni tashkil etish, shakl, metod va vositalari.
Maktabgacha ta’limni tashkil etish va rahbarning tashkilotchilik madaniyati fanining maqsadi:
Maktabgacha ta’limni tashkil etish va rahbarning tashkilotchilik madaniyati fani bo‘lajak mudiralarni maktabgacha ta’lim muassasasi faoliyatida boshqaruv jarayoni va uni tashkil etish bilan yaqindan tanishtirish.Shuningdek, u maktabgacha ta’limga qo‘yilgan talablari, tamoyillari, mazmuni va tarbiyachining shakllantirishni pedagogik asoslarini o‘rgatadi.
Maktabgacha ta’limning vazifalari

1. 
   bolalarni xalqning boy milliy, madaniy-tarixiy merosi va umumbashariy qadriyatlar asosida aqliy va ma’naviy-ahlokiy jihatdan tarbiyalash;
   
2. 
   bolalarda milliy g‘urur, vatanparvarlik hislarini shakllantirish;
   
3. 
   maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarda bilim olish ehtiyojini, о‘qishga intilish mayllarini shakllantirib, ularni muntazam ravishda ta’lim jarayoniga tayyorlash;
   
4. 
   bolalarning tafakkurini rivojlantirish, о‘zining fikrini mustaqil va erkin ifodalash malakalarini shakllantirish;
   
5. 
   bolalarning jismoniy va ruhiy salomatligini ta’minlash.
   

Maktabgacha ta’limni tashkil etish va RTM fanining vazifalari:
- Bo‘lajak mudira oldiga qo‘yiladigan maqsad va vazifalar O‘zbekiston istiqboli va istiqloli uchun barkamol avlodni tarbiyalashning dastabki bosqichi:
- maktabgacha ta’limda boshqaruvning mazmuni, o‘ziga xos xususiyatlari, ta’limiy-tarbiyaviy jihatlarini topishi, hamda kasbiga bo‘lgan munosabatni tarbiyalash. Mudira va uslubchining kasbiy xususiyati va unga qo‘yilgan talablar:
- maktabgacha ta’limni tashkil etish va boshqarishning nazariy asoslari bilan qurollantiradi. Davlat va nodavlat maktabgacha ta’lim muassasalarini tashkil etish qonuniyatlari bilan tanishtiradi.
- maktabgacha ta’limda ish hujjatlari bilan ish olib borish, bu faoliyat jarayonida mudira va uslubchining vazifalari o`rganiladi.

O‘zbekiston prezidenti maktabgacha ta’lim sohasida xalqaro hamkorlikni kengaytirish bo‘yicha muhim tashabbuslarni ilgari surdi.

Toshkent shahrida kichik yoshdagi bolalarni tarbiyalash va ularga ta’lim berish masalalari bo‘yicha jahon konferensiyasi bo‘lib o‘tdi. 15 noyabr kuni bu anjumanga O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashrif buyurdi. 
Konferensiya dunyoda 2030 yilga qadar maktabgacha ta’lim sohasiga oid siyosatni belgilab olish va bu boradagi xalqaro hamkorlikni kengaytirishga qaratilgan. Unda YuNeSKO Bosh direktori Odri Azule, 150 ga yaqin mamlakatdan vazirlar va vakillar, xalqaro tashkilotlar mutasaddilari qatnashmoqda.
Davlat rahbari nutqining avvalida soha bo‘yicha dunyodagi vaziyatga to‘xtalib, millionlab bolalarning boshlang‘ich bilim olish imkoniyati cheklangani, mutaxassislar birgalashib, maktabgacha ta’lim qamrovini oshirishi muhimligini aytdi. O‘zbekistonda «inson qadri, uning huquq va manfaatlari – oliy qadriyat» degan tamoyil asosida aholi uchun munosib turmush sharoitlari yaratilayotgani ta’kidlandi.
«Bu borada, avvalambor, yoshlar va bolalarga e’tibor va amaliy g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, ularni jismoniy va ma’naviy barkamol etib tarbiyalashga alohida ahamiyat qaratmoqdamiz. Bolalarni kichik yoshdan boshlab rivojlantirish orqali kelajakda ularning o‘zligini to‘la namoyon etishiga mustahkam zamin yaratayapmiz. Zero, bu ezgu maqsadimiz yo‘lida sarflangan investitsiyalar ertaga bir necha barobar ortig‘i bilan qaytishiga shubha yo‘q», – dedi Shavkat Mirziyoyev.
Ilgari yurtimizda maktabgacha ta’lim bilan qamrab olish ko‘rsatkichi 27 foizga tushib qolgan edi. Bolalar bog‘chalarida zamonaviy qo‘llanmalar yo‘q, binolari ta’mirtalab edi.
Ilgari yurtimizda maktabgacha ta’lim bilan qamrab olish ko‘rsatkichi 27 foizga tushib qolgan edi. Bolalar bog‘chalarida zamonaviy qo‘llanmalar yo‘q, binolari ta’mirtalab edi.


Xulosa
Maktabgacha yoshdagi bolalarning ijtimoiy tarbiya muassasalari. Oʻzbekistonda bu muassasalarga bolalar yaslisi, yas.sh-bogcha, bolsiar bo/chasi kiradi. Maktabgacha taʼlim bolalar muassasalarib.m. 2 bosqichdan iborat. l-bosqich bolalar yaslisi boʻlib, u bulgan bolalarni qamrab oladi. Bu bosqichda bolalarni aqliy va jismoniy rivojlantirish. nutqini shakllantirish, ularni moddiy borliq, atrof-olam bilan tanishtirish hamda gigiyena masalalari boʻyicha amaldagi tayanch dastur asosida taʼlimtarbiya beriladi. 2-bosqich bolalar bogchasi boʻlib, boʻlgan bolalarni kamrab oladi. Bu bosqichda bolalarning nutqini rivojlantirish, ularning maʼnaviy kamolotini taʼminlash, jismoniy jihatdan baquvvat boʻlishlari uchun yoʻnaltirilgan taʼlimtarbiya jarayoni amalga oshiriladi. Jismoniy yoki ruhiy rivojlanishida nuqsoni boʻlgan bolalar uchun ham Maktabgacha taʼlim bolalar muassasalarib.m. mavjud bulib, ular maxsus dastur hamda texnik vositalar bilan taʼminlangan.
Maktabgacha ta`lim muassasasida bolalarning hayoti va sog’lig’ini muhofaza qilish maktabgacha ta`lim muassasasi hamda shtatdagi tibbiyot xodimlari, shuningdek maktabgacha ta`lim muassasasiga biriktirilgan sog’liqni saqlash organlarining tibbiyot xodimlari tomonidan amalga oshiriladi.
Maktabgacha ta`lim muassasasida bolalarning hayoti va sog’lig’ini muhofaza qilishni tashkil etish tartibi va qoidalari, maktabgacha ta`lim muassasasiga bolalarni olib kelish va olib ketish qoidalari, maktabgacha ta`lim muassasasi binolarida xavfsizlikni tashkil etishga oid talablar, maktabgacha ta`lim muassasasida yong’in xavfsizligini tashkil etishga oid talablar, hudud xavfsizligiga bo’lgan talablar “Maktabgacha ta`lim tashkilotlarida bolalarning hayoti va sog’lig’ini muhofaza qilishni tashkil etish tartibi to’g’risida Nizom” bilan tartibga solinadi.
Ta’lim sifati muammolarini tadqiq qilish mеtodologiyasi uch xil tahlil darajasini: tadqiqotning umummеtodologik, xususiy mеtodologik va aniq mеtodikalarini o‘z ichiga oladi.
Tizimli-tarkibiy tahlil dastlab XVIII asrda jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy tizimi misolida ishlab chiqilgan. O‘shanda tayyor mеtodologiya ishlab chiqilmagan edi, biroq u yaxlit o‘rganishda tizimli-tarkibiy tahlil imkoniyatlari va istiqbollarini ko‘rsatdi. Kеyinchalik ijtimoiy-falsafiy, psixologik va pеdagogik muammolarni ishlab chiqishda ushbu tamoyil tobora kеng qo‘llanilmoqda.
Ta’limni tizim sifatida jamiyat tuzilmasidan ajralgan holda ko‘rish imkonini bеruvchi mеzon uning aniq maqsadga yo‘naltirilganligidir. Tizimli yondashuvda ko‘zda tutilgan maqsadli tahlil ta’limni ijtimoiy-iqtisodiy, dеmografik, siyosiy va boshqa jarayonlar bilan aloqalari nuqtai nazaridan ko‘rib chiqish imkonini bеradi. Ta’limning har bir tarkibiy qismi ham ana shu aloqaning muayyan jihatini aks ettirgan holda, aniq yo‘nalishdagi maqsadga ega. Masalan, ta’lim sifati, ta’lim tizimining tarkibiy-mazmunli qismi sifatida davlat, jamiyat, shaxsning (ijtimoiy-shaxs buyurtmasi) maqsadli ko‘rsatmalari va qadriyatlar bilan bog‘liq yo‘nalishlari, fan, tеxnika, madaniyat, tеxnologiyalarning taraqqiyot darajasi, shuningdеk tizimning tеgishli tarzda kadrlar hamda rеsurslar ta’minlanishi bilan bеlgilanadi.
Ijtimoiy tizimni o‘rganishda «hamma narsa hamma narsadan iborat» tamoyili maqbuldir. Murakkab tizimning tarkibiy unsurlarga bo‘linishi ijtimoiy hodisalar va jarayonlarni tadqiq qilishning eng to‘g‘ri usulidir.