Mundarija kirish

 
Nazorat savollari 
1. Ma‟lumotlar qaysi belgilari bo„yicha sinflarga ajratiladi? 
2. Ma‟lumotlarni logik (mantiqiy ) va fizik tasvirlash nima? 
3. Ma‟lumot bazasini qanday uch bosqichli arxitekturalari 
mavjud?
4. Ma‟lumotlar bazasi alministratorini asosiy vazifalarini aytib 
bering. 
5. Ma‟lumotlar bazasida tasvirlar qanday saqlanadi. Misollar 
keltiring. 
6. Ma‟lumotlar bazasini uch bosqichli arxitekturasini chizmasini 
tasvirlang. 
7. So„rovlarni qayta ishlashda MBBTning bajaradigan ishlar 
ketma-ketligini tavsiflab bering. 
3-mavzu. Ma’lumotlar bazasi modеllari va mohiyat-aloqa modeli 
Rеja 
1. Ma‟lumotlar modeli tushunchasi. 
2. Ierarxik (shajara) ma‟lumotlar modeli. 
3. Tarmoqli ma‟lumotlar modeli. 
4. Relyatsion ma`lumotlar modeli. 
5. Ma‟lumotlar bazasini loyihalashda mohiyat – aloqa modеli. 
6. Mohiyat aloqa diagrammasini qurish. 
Tayanch iboralar: infologik model, datalogik model moslik, Ulman 
Chen usuli, mohiyat, ma‟lumot modeli, ierarxik,tarmoqli model, 
relyatsion model. 
Buguni kun ma`lumotlar bazasini boshqarish tizimlari datalogik 
bosqichda xilma–xil ma`lumotlar bazasi bilan ishlashni ta‟minlaydi. 
Hozirgi kunda eng ko„p o„rganilgan va keng ishlatiladigan ma‟lumot 
modellari kiradi. Ma‟lumotlar modeli bu ma`lumotlar bazasini ma‟lumot 
elementlari to„plami orasidagi bog„lanish tuzulmalarini tasvirlovchi 
umumiy sxemadir. Ma‟lumotlar modeli tushunchasini aniq ta‟rifi Kodd 
tomonidan tushuntirib berilgan. U ma‟lumotlar modelini uchta kerakli 
komponentasini keltirgan: 
1. mavjud bo„lgan ma‟lumot tuzilmalarini aniqlash vositalari 

---

19 
majmuasi; 
2. ma‟lumotlarni qidirish va qayta ishlash uchun ma`lumotlar bazasi 
holatiga qo„llaniladigan amallar to„plami; 
3. oshkor holda ma`lumotlar bazasi holatini aniqlovchi va bir 
butunligini ta‟minlovchi vositalar to„plami. 
Hozirgi kunda klassik hisoblashlarda 3 ta ma‟lumotlar modeli ko„p 
ishlatiladi: 
