Mundarija

Fosfoorganik  birikmalar.  Bu  organik  birikmalar  ham  nematotsidlar 

guruhiga  kiradi.  Ular  emulsiya  ko`rinishida  Ditylenchus  va  Aphelenchoides 

turkumiga  oid  nematodalarga  qarshi  o`simlikning  yer  ostki  qismiga  purkash  orqali 

beriladi.  Bu  ham  nematodalarga  qarshi  kurashning  samarali  usullaridan  biri  bo`lib 

hisoblanadi. 

 

Qulupnayning  nematodasiga  qarshi  kurashda  fosfoorganik  birikmalardan 

bo`lgan tiofosning 0,5 % li eritmasi  bilan  sug`oriladi.   

 

Oltingugurtning  organik  birikmalari.  Oltingugurtning  organik  birikmalari 

sifatida  dimetil-ditiokarbamin  kislotalar,  bundan  tashqari  organik  tiosionatlar 

e`tibga  molikdir.  Ulardan  dimetil-ditiokarbamin  kislotalar  tuproqdagi  parazit 

nematodalarga  qarshi  kurashishda  keng  foydalanilmoqda.  G`arb  mamlakatlaida esa 

---

 

32 

nematodalarga  qarshi  kurashda  foydalaniladigan  nematotsidlar  qatoriga  D-D  bilan 

ditiokarbamin  kislotaning  natriyli  tuzi hisoblanadi. 

 

Latviyada  kartoshka  nematodasi  bilan  kuchli  zararlangan  tuproqqa  bu 

nematotsidlar  ishlatilganda  to`la  o`zini  oqlagan:  preparatning  ishlatilishi  1  ga 

maydonga  2  tonna  preparatni  15  tonna    suvga  aralashtirilib  sepiladi.  Bu  holatda 

tuproqqa  solingan  preparat  birinchi  yilidan  ko`ra  ikkinchi  yili  yuqori  samara  

bergan [2, 55]. 

 

G`arbiy  Yevropada  kartoshka  nematodalariga  qarshi  varam  va  tropeks 

preparatlari-metilizotiopat  (Germaniya)  qo`llanilganda  chuvalchanglar  95  %  nobud 

bo`lgan.  Butun  maydonni  preparat  bilan  qayta  ishlashgandan  ko`ra,  kuchli 

zararlangan  joy  ya`ni  parazit  o`chog`ini  topib  ishlav  berish,  preparatni  10  marta 

kam sarflashga to`g`ri  keladi.   

 

Germaniyada  o`simliklarga  zarar  keltiruvchi  fitonematodalarga  qarshi 

kurashda  varam  tipidagi  mahalliy  maxsulotlar  Ne  45  (Не  45)  preparatidan  keng  

foydalaniladi. 

 

Issiqxonlarda  bo`rtma  nematodalariga  qarshi kurashda karbation 200 mg/ m

2

 

va 5-10  l suv nisbatidagi miqdorda , keyingi bosqichlarda esa serob sug`orish yo`li 

bilan  keng  qo`llaniladi.  Qayta  ishlovdan  o`tkazilgan  ko`chatlar,    20  kundan 

keyingina 

ekiladi. 

Issiqxonalarning 

mahalliy 

sharoitlariga 

bog`liq 

xolda 

karbationning  samaradorligi  turlicha  bo`lib,  o`rtacha  bu  preparat  qo`llanilganda  

zararlangan  o`simliklar  54-87  %  gacha  kamaygan.  Issiqxona  ikki  yil  ketma-ket 

qayta  ishlov  berilgan,  tuproq  butunlay  zararsizlanib,  bodringning  xosildorligi 

tahminan  ikki  baravarga  oshgan.  Tuproqqa  uch  marta  karbationning  kiritilishi 

Turkmanistonda  bo`rtma  nematodalaining  yo`qolishiga  va  bodring  xosildorligini 

sezilarli  darajada  oshishiga  olib  kelgan.  Preparatni  ko`chatlar  ekishdan  to`rt  hafta 

oldin 100 va 200 g/m

2

  ga 10 l/ m

2 

 miqdorda qo`llanilgan  [59].