Muqimiy nomidagi

1. Ta’lim psixologiyasi.
2. Tarbiya psixologiyasi.
3 O‘qituvchi psixologiyasi.
Ta’lim psixologiyasi – o‘rgatish va o‘rganish, o‘quvchilarning bilish 
faoliyatini boshqarish, oddiy taraqqiyotini shakllantirish, o‘quv faoliyati 
motivlari, ta’lim jarayoniga ta’sir eshituvchi omillar, ko‘nikma, bilim va 

---

6
malakalarini shakllantirish, ilmiy tushunchalar va ijodiy tafakkurni 
tarkib toptirish kabi masalalarni o‘z ichiga oladi.
Tarbiya psixologiyasi
– tarbiyaning shaxsni shakllantirish 
maqsadiga qaratilganligining psixologik muammolari, faoliyat odamni 
shaxs sifatida shakllantirishi muammolari, tarbiyaning psixologik 
mexanizimlari, ijtimoiy-foydali faoliyat tarbiyaning muhim sharti va 
vositasi ekanligi, umuminsoniy va milliy boyliklar hamda ularni shaxsni 
shakllantirishdagi roli, tarbiyasi qiyin bolalar bilan ishlash masalalarini 
o‘rganadi. O‘qituvchi psixologiyasi o‘qituvchining jamiyatda tutgan o‘r-
ni, o‘qituvchiga xos kasbiy sifatlar, unga qo‘zilgan talablar, pedagogik 
qobiliyat, o‘qituvchi va o‘quvchilar orasidagi o‘zaro munosabatlar, 
pedagogik mahorat va pedagogik taktining psixologik asoslari, pedagog 
va jamoa, o‘qituvchilar bilan munosabat kabi masalarni o‘rganishdan 
iboratdir. Pedagogik psixologiya o‘z izlanishlarida taraqqiyotning 
umumiy qonuniyatlariga (qarama-qarshilik integratsiya, plastiklik) va 
umumiy psixologiya va bolalar psixologiyasida psixik jarayonlar, 
holatlar, psixik xususiyatlarga xos bo‘lgan tajriba natijalariga asoslanadi. 
Pedagogik psixologiya mustaqil fan sifatida ham nazariy, ham amaliy 
vazifalarni bajaradi.
 
Pedagogik psixologiyaning vazifalari: 
Ta’lim-tarbiyaning shaxsni kamol toptirish ishiga bog‘liqligi milliy 
g‘oyani shakllantiruvchi, takomillashtiruvchi va uni ommaga yetkazuv-
chi kuchlarga bog‘liqdir. Pedagogik - psixologiya fani ham jahon fani 
taraqqiyoti hamda va uning takomillashib borish jarayonini, fanga kirib 
kelishi kutilgan yangiliklarni yanada aks ettiradi, albatta. Bu asosiy 
vazifa sifatida ilk bor qonuniy asoslarga ega bo‘lmoqda va pedagogik 
psixologiya fani oldiga muhim nazariy vazifalarni hal qilish qo‘yil-
moqda:
1) pedagogik psixologiyaning muhim vazifalaridan biri ta’lim 
jarayonini yanada takomillashtirish, faollashtirishning psixologik 
asoslarini ishlab chiqish;
2) ta’lim - tarbiya jarayonida turli yoshdagi bolalarning aql-idrokiga, 
irodasiga, uni shaxs sifatida shakllantirishga ta’sir etuvchi omillarni 
o‘rganish; 
3) o‘quvchilar shaxsni tarkib topishi jarayonini, bu jarayonning 
umumiy qonuniyatlarini va individual farqlarni, turli tarbiyaviy 
tadbirlarning o‘quvchilarga ko‘rsatadigan ta’sirini o‘rganish; 

---

7
4) ta’lim va tarbiya jarayoni bir-biriga bog‘liqdir, bu jarayonda aq-
liy qobiliyatlarni, axloqiy sifatlarni, shaxsni hissiy va irodaviy sifatlarini 
shakllantirishning maksimal rivojlanishi shart-sharoitlarini aniqlash; 
5) mustaqil bilim olish, materialni chuqur yoki yetkazishning 
psixologik masalalarini ishlab chiqish; 
6) bilish faoliyatini o‘zaro tashkil qila bilish shart-sharoitlarini 
aniqlash; 
7) o‘z-o‘zini tarbiyalashning psixologik asoslarni aniqlash; 
8) o‘qituvchi shaxsni va o‘qituvchi shaxsini xususiyatlarini, milliy 
o‘qituvchining sifatlarini aniqlash; 
9) pedagogik bilimlar, ko‘nikma va malaka, qobiliyatlarning tarkib 
topishi hamda taraqqiyotining psixologik jarayonlarini aniqlash; 
10) o‘z-o‘zini tarbiyalash, milliy g‘urur va vatanparvarlik jarayoni 
uning psixologik muammolarini nazariy jihatdan asoslab berishdan 
iboratdir; 
11) shuningdek jahon tajribalari bilan birga, milliy xususiyatlarimiz, 
undagi eng ilg‘or tomonlar, muhimi, pedagogik tarbiyalanuvchilar, 
o‘quvchilar, talabalar bilan imkoni boricha ko‘proq muloqotda bo‘lish, 
o‘quvchi shaxsining barcha xususiyatlarini hisobga olib, bilim va tarbiya 
berish, ya’ni yagona pedagogik jarayonni ta’minlash, masalalari ham 
nazarda tutiladi; 
12) pedagogik psixologiyaning eng asosiy vazifalaridan biri o‘zlash-
tirishning sifat darajasini aniqlash usullarini ishlab chiqishdan iborat. 
Pedagogik psixologiyaning amaliy vazifasi esa yoshlarni 
o‘zlashtirishning psixologik shart-sharoitlari, tarbiyaning psixologik 
masalalari, bolaga ta’lim-tarbiya berishda ularni yoshlik va individual 
xususiyatlarini hisobga olish, yoshlarda bilim, ko‘nikma va malakalarini 
shakllanishi, mustaqil fikrlashga o‘rgatish, ilmiy tushun-chalar hosil 
qilish, o‘z ustida ishlash, o‘z-o‘zini tarbiyalash, yosh o‘qituvchilarni 
psixologik faoliyatga mehr-muhabbatini shakllantirish psixologiya 
fanining yutuqlarini, psixologik bilimlarni keng jamoat-chilik e’tiboriga 
havola qilinishi, ota-onalar, tarbiyachi va o‘qituv-chilarni bulardan 
bahramand qilishdan iboratdir. Amaliy vazifalar radio va tele 
ko‘rsatuvlarda, jurnallarda, ma’ruza va maxsus ko‘rsatuvlar orqali 
chiqish, mahalla, maktab va ota - onalar bilan suhbatlashish orqali 
amalga oshiriladi.
Biz shu narsaga erishishimiz kerakki, keng jamoatchilik bola ruhiy 
taraqqiyotiga doyir psixologik bilimlardan bahramand bo‘lsin. Ana 

---

8
shundagina biz yoshlarga haqiqiy ta’lim-tarbiya bera olamiz va uni 
muvaffaqiyatli amalga oshiramiz.