Musiqa o‘qitish metodikasining maqsad va vazifalari

MUSIQA DARSINING FAOLIYAT TURLARI VA ULARNINGO‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI.
Dars, musiqa tarbiyasi tizimida, yetakchi omil hisoblanadi. Chunki, bolalar yalpitarzda qamrab olinadi. Musiqa bolalami aqliy hamda axloqiy rivojlanishida katta ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. SHuning uchun musiqa darslari eng avvalo, tarbiya darsi deyiladi. Fanning nomi faqatgina musiqa o‘qitish metodikasi emas, balki musiqa tarbiyasi metodikasi deyiladi. Yangi dastur mazmunida dars o‘tish uchun musiqa o‘qituvchisi o‘zining musiqiy va nazariy bilimlarini takomillashtirishi lozim. Bugungi kunda musiqa insonni shakllanishida muhim rol o‘ynaydi, uning hissiyoti va ruxiyatiga faol ta’sir ko‘rsatadi. UmumtaTim maktablarining asosiy vazifalaridan biri,o‘quvchilarni nafosat olamiga olib kirish va ma’naviy tarbiya berish. Bunda o‘qituvchi bolalarni ma’lum bir musiqa asari bilan tanishtirib, uni ifodali, «jonli» qilib ijro etib, o‘quvchilar diqqat e’tiborini asarga jalb etadi, ulaming nutqini ustirish, fikrlash qobiliyatini, dunyoqarashini kengaytiradi, elyutsional his -tuyg‘ularga ham faol ta’sir etadi. Musiqa darslarining mazmunida faqatgina o‘zlashtirini emas, balki o‘quvchilar ongini voqelikka munosabatini rivojlantirish, estetik madoniyatini tarkib toptirish va boshqa ichki his -tu y g ‘ularini shakllantirishnazarda tutiladi. О‘qituvchining darsga ijodiy tarzda yondashishi muhim ahamiyat kasb etadi va bir qancha vazifalarni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘yadi;
- musiqa tarbiyasida yangi metod va vositalar izlash;
- hayot va san’at o‘rtasidagi o‘zviy bogTiklikni ifodalash;
Ushbu maqsadlarni amalga oshirishda o‘qituvchi jiddiy tayyorgarlik ko‘rishi, o‘z ustida tinmay ishlashi, ya’ni bilim saviyasini oshirishi uchun ilmiy adabiyotlar, yangi dasturlar, badiiy adabiyotlar, teatr, muzeylarga borib (tinmay) ongini oshiris'n yoilarini takomillashtirib borishi zarur. Musiqa darslari olib boriladigan sinf xonaci did bilan namunali jihozlangan bo‘lishi muhim rol o‘ynaydi. Texnika vositalari, metodik ko‘rgazmali qurollar, pianino cholru asbobi va o‘zbek xalq cholru asboblari bilan jixozlangan boTishi, yangi dasturdan foydalanib, dars reja konspektalarini tuzib yangi texnologiyani qo‘llab olib borilishi kerak. SHunday qilib, musiqa darslarining barcha faoliyatlarini maqsadi va mazmuni darsni mazmunlarini yoritib, hayot bilan bog‘lab darsning hamma qismlarini bir - biri bilan uzviy olib borishini talab etiladi. Musiqa darsi boshqa darslardan o‘zining badiiyligi, qiziqarliligi va bolalargako‘proq ijodiy zavq, emotsional tuyg‘ular va obrazli kechinmalap uyg‘otishi bilan ajralib turadi. SHuning uchun musiqa darsi eng avvalo, tarbiya darsidir. Musiqa darslari quyidagi spetsifik xususiyatlari bilan boshqa dars lar dan farq qiladi:
1) U musiqa nazariyasi va ijrochiligiga doir turli faoliyatlardan: vokal - xor mashg‘ulotlari, musiqa savodi, musiqa tinglash, bolalar cholg‘u asbobida chalish, ritmik harakatlar bajarish elementlaridan iboratdir.
2) Musiqa boshqa san’at turlaridan o‘zining ifoda vositalari, ya’ni «tili» (kuy, lad, dinamik belgilari, temp, alteratsiya belgilari, intervallar) bilan farq qiladi. Agar badiiy adabiyot so4z bilan tasviriy san’at ranglar bilan, paqc san’ati harakat bilan ifodalarka, musiqa esa musiqiy tovushlarda vujudga kelgan ohang vositasida ifodalanadi. Yuqoridagi san’at turlarim ko‘rish va eshitish orqali idrok etsak, musiqani faqatgina diqqat bilan tinglabgina ifoda etamiz, shuning uchun ko‘zi ojiz kishilardan ham yetuk musiqachilar yetishib chikqan.
3) Musiqa aniq vaqt oichovi bilan bog‘langan san’atdir. SHuning uchun, ijro etilayogan musiqa tempiga sozlanib, uning har bir elementnbiy diqqat bilan tinglamasak, asami mukammal idrok etolmaymiz. Mumtoz asami qayta - qayta tinglaganda, uning yangi - yangi badiiy qirralarini his etamiz.
4) Musiqa bolalarga faol emotsional ta’sir ko‘rsatadi, quvontiradi hamda ijodiy kechinmalar uygotadi. Yaxshi, mazmunli, qiziqarli musiqa darslaridan bolalar xordiq chiqarib, badiiy ozuqa oladilar, quvnoq, xursand bo‘lib chiqadilar. Xullas musiqa darsi o‘zining faol psixologik ta’siri bilan boshqa fanlardan farq qiladi.
5) Musiqa aniq vaqt o‘lchoviga ega.
Shuningdek, musiqa darsi boshqa fanlar bilan chambarchas bog‘iiqdir. Tasviriy san’at, adabiyot, ona tili, matematika, tarix, pedagogika, psixologiya, vokal, ritmika va boshqalar. Bular musiqa darsnii hayot bilan bog‘lashga, mazmunli, qiziqarli qilib darsni olib borishga yordam beradi. Musiqa darsi o‘zining aralash dars tipi bilan ham boshqa fanlardan farq qiladi.