Mustaqil ish fan: Matematika Guruh: Mavzu
Har bir ratsional songa 1 ni, har bir irratsional songa 0 ni mos qo‘yish natijasida funksiya hosil bo‘ladi. Odatda, bu Dirixle funksiyasi
Yüklə 157,18 Kb.
|
|
2. Har bir ratsional songa 1 ni, har bir irratsional songa 0 ni mos qo‘yish natijasida funksiya hosil bo‘ladi. Odatda, bu Dirixle funksiyasi deyilib, u kabi belgilanadi:
Shunday qilib, funksiya uchta: to‘plam, to‘plam va har bir ga bitta ni mos qo‘yuvchi qoidaning berilishi bilan aniqlanar ekan. Faraz qilaylik, funksiya to‘plamda berilgan bo‘lsin. nuqtaga mos keluvchi miqdor funksiyaning nuqtadagi xususiy qiymati deyiladi va kabi belgilanadi. [1, p. 49, 3.3] Tekislikda Dekart koordinatalar sistemasini olamiz. Tekislikdagi nuqtalardan iborat ushbu to‘plam funksiyaning grafigi deyiladi [2, p. 31]. Masalan, funksiyaning grafigi 1-chizmada tasvirlangan. [2, p. 32, Example 2.1] Funksiya ta’rifidagi qoida turlicha bo‘lishi mumkin. a) Ko‘pincha va o‘zgaruvchilar orasidagi bog‘lanish formulalar yordamida ifodalanadi. Bu funksiyaning analitik usulda berilishi deyiladi. Masalan, funksiya analitik usulda berilgan bo‘lib, uning aniqlanish to‘plami bo‘ladi. va o‘zgaruvchilar orasidagi bog‘lanish quyidagi formulalar yordamida berilgan bo‘lsin: Bu funksiyaning aniqlanish to‘plami bo‘lib, qiymatlar to‘plami esa bo‘ladi. Odatda bu funksiya kabi belgilanadi. [2, p. 32, vi)] b) Ba’zi hollarda , o‘zgaruvchilar orasidagi bog‘lanish jadval orqali bo‘lishi mumkin. Masalan, kun davomida havo haroratini kuzatganimizda, vaqtda havo harorati , vaqtda havo harorati va h.k. bo‘lsin. Natijada quyidagi jadval hosil bo‘ladi.
Bu jadval vaqt bilan havo harorati orasidagi bog‘lanish-ni ifodalaydi, bunda – argument, esa ning funksiyasi bo‘ladi. v) va o‘zgaruvchilar orasidagi bog‘lanish tekislikda biror egri chiziq orqali ham ifodalanishi mumkin. Masalan, 2-chizmada tasvirlangan egri chiziq berilgan bo‘lsin. Aytaylik, segmentdagi har bir nuqtadan o‘tkazilgan perpendikulyar chiziqni faqat bitta nuqtada kessin. nuqtadan perpendikulyar chiqarib, uning chiziq bilan kesishish nuqtasini topamiz. Olingan nuqtaga kesishish nuqtasining ordinatasi ni mos qo‘yamiz. Natijada har bir ga bitta mos qo‘yilib, funksiya hosil bo‘ladi. Bunda bilan orasidagi bog‘lanishni berilgan egri chiziq bajaradi. Aytaylik, funksiya to‘plamda, funksiya esa to‘plamda aniqlangan bo‘lsin. Agar 1) , 2) da , bo‘lsa, hamda funksiyalar o‘zaro teng deyiladi va kabi belgilanadi. Yüklə 157,18 Kb. Dostları ilə paylaş:
|