5.1-jadval.
LAN topologiyasi - bu mahalliy mashinalarni ulash usuli. Endi mahalliy tarmoqlarda avtobus, yulduz va uzuk kabi ulanish usullari qo'llaniladi.
Shina topologiyasiO'rnatish ushbu topologiyaga muvofiq rejalashtirilgan LANda, montaj vaqtida bitta mahalliy kabel ishlatiladi, unga foydalanuvchining mahalliy kompyuterlari ulanadi. Shunday qilib, bitta mashinadan olingan ma'lumotlar barcha qolganlarga o'tadi. Ma'lumotlar yuboriladigan ish stantsiyasi umumiy oqimdan kerakli ma'lumotlarni tanlaydi.
5.3-rasm LAN shina topologiyasining afzalliklari.
mahalliy kompyuterlardan birining ishlamay qolishi boshqa mashinalarning ishlashiga va umuman tarmoqqa ta'sir qilmaydi;
nisbatan oddiy LAN sozlash va dizayni
sarflanadigan materiallarning nisbatan past narxi (harakatning kichik radiusi bilan, masalan, bitta tashkilot ichida).
Topologiyaning kamchiliklari:
kabelning shikastlanishi tarmoqni umuman bloklaydi;
cheklangan doiralar va foydalanuvchilarning kam soni;
nisbatan kam ishlash (tarmoqdagi kompyuterlar soniga qarab.
Yulduz topologiyasiUshbu turdagi topologiya ishlaydigan mashinalarning parallel ulanishini ta'minlaydigan tarmoq uskunalari (hub yoki hub) orqali mahalliy kompyuterlarning o'zaro ta'sirini o'z ichiga oladi. Har bir stantsiya markaziy blokga alohida kabel orqali tarmoq kartasi orqali ulanadi. Oldingi topologiyada bo'lgani kabi, chiquvchi ma'lumotlar tarmoqdagi barcha kompyuterlar uchun mavjud va faqat ular mo'ljallangan foydalanuvchi tomonidan qabul qilinadi.
muammolarni tezda bartaraf etish yoki kabelni uzish;
alohida mahalliy mashinalarning nosozligi tarmoqning ishlashiga ta'sir qilmaydi.
Topologiyaning kamchiliklari:
markaziy qurilmaning ishlamay qolishi butun tarmoqni to'xtatadi;
foydalanuvchilar soni markaziy qurilmaning portlari soni bilan cheklangan;
tejamkor bo'lmagan simi iste'moli;
uyani (yoki boshqa tarmoq uskunalarini) sotib olish qiymati.
Ring topologiyasiO'rnatish ushbu turdagi topologiya qoidalariga muvofiq amalga oshiriladigan LANlar uzukni tashkil etuvchi ketma-ket o'zaro bog'liq ishlaydigan mashinalardan iborat. Bunday holda ma'lumotlar bitta kompyuterdan boshqasiga o'tadi va u murojaat qilinadigan kompyuterda to'xtaydi.
5.5-rasm. Halqa topologiyasi.
Ring topologiyasi umuman ishonchsizligi sababli amalda qo'llanilmaydi, ammo u turli xil o'zgarishlarga uchraydi.Hozirgi kunda deyarli hech qanday tashkilot LANsiz ishlay olmaydi. Yulduzli tarmoq topologiyalari ishonchliligi va nosozliklarga bardoshliligi sababli keng tarqalgan. Aksincha, "halqa" topologiyasining tarmoqlari zamonaviy ishlash va xavfsizlik ko'rsatkichlariga javob bermaydi. Biroq, umuman LANlar bizning hayotimizga qat'iy kirib bordi va har qanday korxona samaradorligiga hissa qo'shadi.
Amaliy ish Ma’lumot uzatish tarmoqlarining samaradorligini oshirish va xavfsizligini ta’minlashda lokal tarmoqlarda VLAN lar tashkil etiladi. VLAN tarmog`i fizik emas, mantiqiy bog`lanishga asoslangan bo`lib, lokal tarmoqda qurilmalarni guruhlaydi. VLAN tarmog`i doirasidagi qurilmalar guruhi xuddi qurilmalar bitta o`tkazgich yordamida ulangandek bo`ladi.
VLAN tarmog`i administratorga foydalanuvchilarni yoki qurilmalarni qayerda joylashganligiga bog`liq bo`lmagan holda qo`llanilish sohasi yoki
loyihalash guruhi funktsiyasi bo`yicha segmentatsiyani amalga oshirishga yordam beradi. Kommutatorning ixtiyoriy porti VLAN ga tegishli bo`lishi mumkin. Bir adresli (unicast), ko`p adresli (multicast) va keng eshittirishli (broadcast) paketlarni uzatish va qabul qilish faqat o`sha VLAN doirasida bo`ladi. Har bir VLAN alohida mantiqiy tarmoq hisoblanadi. VLAN ga tegishli bo`lmagan stantsiyalar paketlarni jo`natish uchun marshrutizatorlar orqali uzatiladi.
VLAN tarmog`i LAN ning bir nechta segmentlarini qamrab oluvchi mantiqiy keng eshittirishli (broadcast) domenni yaratadi. VLAN tarmog`i quyidagi avzalliklarga ega:
Xavfsizlik: muhim ma`lumotlarga ega bo`lgan guruhlarni tarmoqning boshqa qismlaridan ajratiladi. Uning yordamida axborotni maxfiyligini buzilish extimolligini kamaytiradi;
Xarajatlarni kamaytirish: o`tkazish qobiliyatidan samarali foydalanish va qimmat tarmoq inrastrukturalari yangilanishini arzonligi;
Samaradorlikni oshirish: tarmoqni ikkinchi pog`onada bir nechta mantiqiy guruhlarga bo`lish (keng eshittirishli domen) ortiqcha tarmoq trafigini sonini kamaytiradi va samaradorlikni oshiradi;
Keng eshittirishli domenlarni kamaytiradi: tarmoqni VLANlarga ajratish keng eshittirishli domendagi qurilmalar sonini kamaytiradi.
Аxborot texnologiyalari bo`limining samaradorligini oshirish: VLAN tarmog`i tarmoqni boshqarishni soddalashtiradi. Yangi kommutatorni ekspluatatsiyaga kiritishda ko`rsatilgan portlarda kerakli qoida va jarayonlarni amalga oshiradi. Аxborot texnologiyalari mutaxassislari VLAN ga tegishli nom bilan tarmoqni funktsiyasini tezda aniqlashadi.
Har bir VLAN tarmoqda qaysidir bir IP tarmoqqa tegishli bo`ladi. VLAN ni loyihalashda tarmoq adreslashining ierarxik tizimini amalga oshirishni inobatga olish lozim. Ierarxik adreslash degenda tarmoqni to`liq ishlashida VLAN tarmog`i yoki IP tarmoqning segmentlarini tartibli berilgan raqamlanishi tushiniladi.
Qurilma
IP-manzil
Gateway
VLAN ID
Interface
Port rejimlari
Laptop0
192.168.10.1
192.168.10.254
vlan 10
Fa0/1
Access
Laptop1
192.168.10.2
192.168.10.254
vlan 10
Fa0/2
Access
Laptop2
192.168.30.1
192.168.30.254
vlan 30
Fa0/5
Access
Laptop3
192.168.30.2
192.168.30.254
vlan 30
Fa0/6
Access
Laptop4
192.168.20.1
192.168.20.254
vlan 20
Fa0/3
Access
Laptop5
192.168.20.2
192.168.20.254
vlan 20
Fa0/4
Access
Laptop6
192.168.10.3
192.168.10.254
vlan 10
Fa0/1
Access
Laptop7
192.168.10.4
192.168.10.254
vlan 10
Fa0/2
Access
Laptop8
192.168.20.3
192.168.20.254
vlan 20
Fa0/3
Access
Laptop9
192.168.20.4
192.168.20.254
vlan 20
Fa0/4
Access
Laptop10
192.168.30.3
192.168.30.254
vlan 30
Fa0/5
Access
Laptop11
192.168.30.4
192.168.30.254
vlan 30
Fa0/6
Access
SW1
-
-
Vlan
10,20,30
Fa0/7
Trunk
SW2
-
-
Vlan
10,20,30
Fa0/7
Trunk
Vlan o’rtasida marshrutizatsiyalashning ROS usuli.