O'zbekiston Respublikasi Oliy Ta'lim, Fan va Innovatsiyalar Vazirligi
Urganch Davlat Pedagogika instituti
Pedagogika fakulteti Texnalogiya ta’lim yo‘nalishi
223-guruh sirtqi talabasi Abdullayeva Soxibaning
Texnik Mexanika fanidan yozgan
MUSTAQIL ISHI
Mavzu : Uch kuchning muvozanati haqida teorema. Kuchning tekislikdagi va òqdagi proyeksiyasi
Bajardi: Abdullayeva S.
Qabul qildi: H.Tayirov.
Urganch-2023
Mavzu: Uch kuchning muvozanati haqida teorema. Kuchning tekislikdagi va òqdagi proyeksiyasi
Reja:
Uch kuchning muvozanati haqida teorema.
Kuchning o’qdagi va tekislikdagi proyeksiyasi.
Kuchning miqdor va yo’nalishini koordinata o’qlardagi proyeksiyalari orqali aniqlash.
Teorema: Bir tekislikda yotuvchi parallel bo’Imagan uchta kuch ta’siridan jism muvozanatda bo’lsa, bu kuchlarning ta’sir chiziqlari bir nuqtada kesishadi (23-shakl). Isbot: ". Kuchlar sistemasi bir tekislikda yotuvchi parallel bo’lmaganligi uchun, ulardan ixtiyoriy ikkitasining, masalan, 1\ va F2 kuchlarning ta’sir chiziqlari biror О nuqtada kesishadi. Fx va F2 kuchlarni ta’sir chiziqlari bo’ylab О nuqtaga ko’chiramiz va parallelogramm qoidasiga asosan bitta О nuqtaga qo’yilgan R kuch bilan almashtiramiz. Natijada ikkita o’zaro muvozanatlashuvchi F va R kuchlarni olamiz. Statikaning birinchi aksiomasiga asosan F3 va R kuchlari bitta umumiy ta’sir chiziqqa ega. Demak, kuchlar bitta nuqtada kesishadi. Teorema isbotlandi. Odatda isbot qilingan uchta bir tekislikda yotuvchi parallel bo’Imagan kuchlarning muvozanat shartlarining zaruriyligidir, ammo bu shartlar yetarli emas, chunki uchta qandaydir kuchlarning ta’sir chiziqlari bir nuqtada kesishadigan bo’lsa, ularni muvozanatlashuvchi deb xulosa chiqarib bo’lmaydi.
Uch kuch teorcmasidan foydalanib, noma’lum reaksiya kuchlarining yo’nalishini avvaldan aniqlash mumkin. Aytaylik, masalan, AB sterjen (24-shakl) uchta kuch ta’siridan muvozanatda. Yo’nalishi noma’lum bo’lgan RA reaksiya kuchining ta’sir chizig’i uch kuch muvozanati haqidagi teoremaga asosan Ft va F2 kuchlar ta’sir chiziqlari kesishgan О nuqtad’an o’tadi. RA reaksiya kuchining yo’nalishi esa, yopiq kuch uchburchagini qurish natijasida aniqlanadi, ya’ni kuch uchburchagida vektorlar oqimi bir xil yo’nalishda bo’ladi.
Kuchning o’qdagi va tekislikdagi proyeksiyasi Kuchning boshi hamda oxirini biror o’qdagi proyeksiyalari orasiga joylashgan, tegishli ishora bilan olingan, kesma uzunligiga teng bo’lgan skalyar miqdorga kuchning o’qdagi proyeksiyasi deb ataladi (2 0 -shakl).
Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati A.S.Iskandarov. materiallarni kesib ishlash, kesuvchi asboblar va stanoklar.-T.: «Fan va texnologiya» 2004.
N.I.Makienko. Slesarlikdan amaliy ishlar.-T.: «O‘qituvchi» 1992.
R.S.SHermuxamedov, S.S.YAxyaev, A.E.Parmonov. Chilangarlikdan amaliy ishlar.-T.: «Iqtisod-moliya» 2007.
G‘.M.Abduqodirov. Kasb ta`limi praktikumi.-T.: “Sharq” 2012.
Mikell P.Groover., Fundamentals of Modern Manufacturing Materials, Processes, and Equipment John Wiley and sons inc USA 2010.