ibn V lidi B ni C zim q bil -
sinin üstün gönd rm si
-
:
-
:
.
.
:
»
«
.
.
]
:
[
1666.
vay t edilir ki, Abdullah ibn Öm r
demi dir: “Pey mb r Xalid ibn
lidi B ni C zim q bil sinin üstün gönd rib onlar slama d
t etdi.
Onlar: “Müs lman olduq!”– dem dil r, (
zind ): “Döndük
1
, döndük!”–
dedil r. Onda Xalid onlar n (bir çoxunu) öldürdü (yerd qalan da) sir
götürdü v bizim h r birimiz bir sir ba lad . N hay t, günl rin bir günü
Xalid bizim h r birimiz ( linin alt nda olan) sirini öldürm yi mr etdi. De-
dim: “Vallahi ki, n m n, n d dostlar mdan bir kims öz sirini öldürm -
kdir.” N hay t, biz Pey mb rin yan na g lib bu hadis ni ona dan -
qda Pey mb r
ll rini (göy ) qald b iki d dedi: “Allah m, h qiq -
n d , m n Xalidin etdiyi
ld n uza am!” ( l-Buxari, 4339)
34-cü f sil. Abdulla ibn Huzaf
s-S hminin v
lq
ibn
Muc zziz l-Mudlicinin d st si,
buna nsar d st si d deyilir
-
:
.
-
:
.
.
.
.
.
.
:
»
«.
]
:
[
1
Bunu dem kl onlar müs lman olduqlar bildirmi dil r. Bel ki, o vaxt mü rikl r d
-babalar n
dinind n dönüb Pey mb
qo ulanlara “sabii” (dinin dönük ç xm adam) deyirdil r. Bu h disd d
slam dinini q bul etm k ist
n mü rikl r öz terminl rin uy un olaraq: “Sab
, sab
” y ni, “Dini-
mizi t rk edib müs lman olduq”- dedil r.
659
1667.
vay t edilir ki,
li
(ibn bu Talib) demi dir: “(Bir d ) Pey mb r
nsardan birisini bir d st
ba t yin edib onlar (döyü ) gönd rdi v
onlara ( mir ) tabe olma buyurdu. (Yolda) h min adam q
bl ndi v on-
lara dedi: “M
r Pey mb r siz m
ita t etm yi mr etm mi dimi?”
Onlar: “El dir!”– dedil r. Onda o, onlara: “El is m nim üçün odun y n!”–
dey buyurdu, onlar da (laz mi q
r odun) y
lar. Sonra (onlara): “Od
qalay n!”– dedi, onlar da od qalad lar. (Ax rda) onlara: “Girin oda!”– dedi.
vv l onlar oda) girm k ist dil r, lakin sonra bir-biril rinin qolundan dar-
b dedil r: “Biz at
n xilas olmaq üçün Pey mb
tabe olmu uq.”
Onlar alov s ngiy
k v ( mirin) q
bi soyuyanad k tutduqlar mövqe-
qald lar. Bu x
r Pey mb
çatd qda o dedi: “
r onlar at
gir-
ydil r, Qiyam t günün
k oradan ç xa bilm zdil r. (Yaln z) ri tin bu-
yurdu una ita t etm k g kdir!” ( l-Buxari, 4340)
35-ci f sil. Vida h ccind n vv l
bu Musan n v Muaz n
gönd rilm si
-
:
-
:
:
»
«
.
.
.
.
.
.
]
:
-
[
1668.
vay t edilir ki, bu Burd
demi dir: “Pey mb r
bu Musan v
Muaz ibn C
li Y
gönd rdi, onlar n h r birini Y
nin ayr -ayr ya-
tl rin cani in t yin etdi, – o vaxt Y
n c mi iki yal td n ibar t idi –
sonra dedi: “Asanla
n, ç tinl dirm yin! Müjd yin, nifr t oyatmay n!”
Bundan sonra onlar n h r biri öz i inin dal nca getdi. Onlardan h r biri öz
bölg sind g zib dola
zaman n vaxt dostunun bölg sin yax nla ard -
sa, yenid n dostuna ba ç kib ona salam ver rdi. (Yen bir d ) Muaz öz
bölg sind g zib dola ark n dostu bu Musan n bölg sin yax nla , qat -
na minib onun yan na g ldi. Baxd ki, bu Musa yerd oturub, camaat
onun ba na y
b, bir n r d
ll ri boynuna k ndirl nmi v ziyy td
onun yan nda durub. Muaz soru du: “Ey Abdullah ibn Qeys, bu n dir?”
bu Musa (cavab nda) dedi: “Bu, slam q bul etdikd n sonra kafir olmu
bir adamd r.” Muaz dedi: “(Bu kafir) edam edilm yinc m n (minikd n) dü-
n deyil m.” bu Musa dedi: “Onu el buna gör bura g tiribl r, dü ye-
hih l-Buxari
rbi yürü r kitab .
660
!” Muaz (yen ) dedi: “O edam olunmay nca m n (yer ) dü
m.”
bu Musan n mri il h min adam edam edildikd n sonra Muaz (minik-
n) yer endi v dedi: “Ey Abdullah, s n Quran nec oxuyursan?” bu
Musa dedi: “M n onu ayr -ayr vaxtlarda, hiss -hiss oxuyuram.” (Sonra)
bu Musa (ondan) soru du: “B s s n Quran nec oxuyursan, ey Muaz?”
Muaz dedi: “M n gec nin birinci yar
yat b yuxumu al ram, sonra da
(qalx b) Allah n m nim üçün
ld n yazd q
r (Quran) oxuyuram. M n
qiyamda durma
n mükafat umdu um kimi, yatma
n mükafat
da (ancaq Allahdan) umuram.” ( l-Buxari, 4341-4342)
-
:
»
«
.
.
:
»
«.
]
:
[
1669.
bu Musa l- ari r vay t etmi dir ki, Pey mb r onu Y
gön-
rdikd
bu Musa ondan orada düz ldil n içkil r bar
soru du. Pey m-
r soru du: “N dir o?” bu Musa: “Bit v mizrdir”– dedi. Onda Pey m-
r buyurdu: “S rxo ediçi h r bir ey haramd r.”
(H disi dan an ravi demi dir): “M n bu Burd
n soru dum: “Bit n -
dir?” Dedi: “Bal rab r.” Soru dum: “B s mizr n dir?” Dedi: “Arpa ra-
r.” ( l-Buxari, 4343)
36-c f sil. Vida h ccind n vv l
li ibn bu Talibin v Xalid ibn
lidin
Y
gönd rilm si
-
:
-
:
.
:
.
]
:
[
1670.
vay t edilir ki, B ra demi dir: “Pey mb r bizi Xalid ibn V lidl bir-
likd Y
gönd rdi. Sonra onu
z etsin dey
lini gönd rdi v (ona
bel ) buyurdu: “Xalidin yan nda olan shab
dey rs n ki, kim s ninl
(Y
nd ) qalmaq ist yirs , qoy qals n, kim d (M din
) qay tmaq ist -
yirs , qoy qay ts n.” M n linin yan nda qalanlardan idim. Sonra (q nim t-
n) m
bir neç övqiy
1
pay çatd .” ( l-Buxari, 4349)
-
:
:
»
«
.
.
:
»
«.
]
:
[
1
708-ci h disin qeydl rin bax.
661
1671.
vay t edilir ki, Bureyd
demi dir: “Pey mb r
lini Xalidin yan na
gönd rdi ki, q nim tl rin be
bir hiss sini (ondan) götürsün. O
m n
liy nifr t edirdim. O, qüsl etdikd n
1
sonra m n Xalid dedim: “Bunun (n
etdiyini) görmürs nmi?” Biz Pey mb rin yan na g ldikd m n linin n
etdiyini ona x
r verdim.” Pey mb r dedi: “Ey Bureyd , s n liy nif-
tmi edirs n?” M n: “B li”– dey cavab verdim. Pey mb r buyurdu:
“Ona nifr t el
! H qiq n, xümsd n onun pay na bundan art çat r.”
l-Buxari, 4350)
-
:
.
:
»
«
.
.
:
»
«
.
:
»
«
.
.
:
»
«
:
»
«
.
:
»
«.
]
:
[
1672.
vay t edilir ki, bu S id l-Xudri demi dir: “ li ibn bu Talib Pey m-
Y
nd n a lanm d rid n haz rlanm kis nin içind q l külç r
gönd rdi. Pey mb r bu külç ri dörd n rin aras nda bölü dürdü. (Bir
hiss sini) Uyeyn ibn B dr , (ikinci hiss sini) qra ibn Habis , (üçüncü his-
sini) Zeyd l-Xeyl , dördüncü hiss sini d ya lq
, ya da Amir ibn
Tufeyl (verdi). Bu vaxt Pey mb rin
shab rind n biri dedi: “Bizim bu
(q nim tl ) onlardan daha çox haqq
z çat rd .” Bu söz Pey mb
yeti dikd o dedi: “M n göyd ki Allah n etibar etdiyi bir adam ola-ola, üst -
lik s
r-ax am m
v hy nazil oldu u halda siz m
etibar etmirsiniz?!”
Bu vaxt gözl ri bat q, almac q sümükl ri
2
ç q, aln qabar q, gursaqqal, ba
rx q, izar yuxar ç kmi bir adam aya a qalx b dedi: “Ya R sulullah,
Allahdan qorx!” Pey mb r dedi: “Vay s nin hal na! M
r m n yer
üzünd olan insanlar n n t qval deyil mmi?” Sonra h min adam dönüb
getdi. Bu vaxt Xalid ibn V lid dedi: “Ya R sulullah, onun boynunu vurum-
mu?” Pey mb r dedi: “Xeyr, ola bilsin ki, o namaz q lan adam olsun.”
Xalid dedi: “N çox namaz q lan var ki, q lb n etiqad etm diyini dilin g ti-
rir.” Pey mb r buyurdu: “M
insanlar n q lbin girm k, onlar n kök-
sünü açmaq mr edilm mi dir.” Sonra Pey mb r h min adam n arxas n-
ca bax b dedi: “H qiq n, bu adam n belind n el insanlar g
k ki, onlar
1
li ibn bu Talib cariy rd n birini özün götürmü v orada qald gec ni onunla keçirmi v
el bu s
bd n d o qüsl etmi dir.
2
Gözl rin alt nda, ç
nin üstünd ki ç q, yanaq sümükl rinin dik yeri.
hih l-Buxari
rbi yürü r kitab .
662
Allah n Kitab m lah tli s sl oxuyacaq, lakin oxuduqlar xirtd kl rind n
o yana keçm
kdir. Ox öz ovunu d lib keçdiyi kimi onlar da slamdan ç -
xacaqlar.” Dey
n, Pey mb r bunu da demi dir ki: “
r m n onlar n
(meydana g
yi gün
k) ya asam, onlar S mud q bil sinin öldürüldü-
yü kimi, öldür m.” ( l-Buxari, 4351)
37-ci f sil. Zul-X
döyü ü
-
:
-
:
:
»
«
.
:
»
«
.
.
.
.
.
.
:
.
.
]
:
[
1673.
vay t edilir ki, C rir demi dir: “(Bir d ) Pey mb r m
dedi:
“Zul-X
ni (yox etm kl ) m nim q lbimi rahat etm k ist mirs nmi?” De-
dim: “ lb tt , (ist yir m).” Sonra m n hm s q bil sind n olan yüz lli n -
rlik bir süvari d st sind (oraya) yolland m. hm sil r yax at sür n adam-
lar idi. M n is at n belind dura bilmirdim. M n bunu Pey mb
bil-
dirdikd o, ( li il ) m nim sin
el bir z rb vurdu ki, barmaqlar n izi
sin md qald , (sonra da dua edib) dedi: “Allah m, onu sabitq
m et, onu
do ru yol göst
n v do ru yolda olan (kims rd n) et!” Bundan sonra
n heç vaxt atdan y lmad m. Zul-X
g linc , bu, Y
nd yerl -
n, X
m v B cil q bil rin m xsus, onlar n k
adland rd qlar bir
bütxana idi. C rir o bütxanaya getdi v onu yand b darmada n etdi. C rir
g ldikd orada oxlarla fala baxan bir adam var idi. Ona dedil r ki,
sulullah n elçisi buradad r.
r o s ni yaxalasa, s nin boynunu vura-
caq. (Lakin adam deyil nl m
l qoymay b i in davam el di. Bir d
yen oxlarla) fala baxd qda C rir q fil onun ba
n üstünü ald v dedi: “Ya
bu oxlar s nd racaq v “l ilah ill llah” dey
ks n, ya da s nin boynunu
vuraca am.” (Falç d rhal) oxlar s nd b had t g tirdi. Sonra C rir bu
rtat l
bli bir hm slini Pey mb rin yan na gönd ri ki, bu xeyir x
r-
ona müjd versin. bu rtat Pey mb rin yan na g lib dedi: “Ya R su-
lullah, s ni haqq il gönd n Allaha and olsun ki, m n g nd o (bütxana)
haldan dü mü (v ya qotur x st liyin ) tutulmu bir d
kimi (yan b qap-
qara) olmu du.”
(C rir) dedi: “(Bunu e id nd ) Pey mb r
hm sil rin atl v piyada
qo unu üçün be d xeyir-b
t dil di.” ( l-Buxari, 4357)
663
38-ci f sil. C ririn Y
getm si
-
:
-
:
.
.
.
.
]
:
[
1674.
vay t edilir ki, C rir demi dir: “(Bir d ) m n Y
nd olark n orada
Zu K la v Zu Amr adl iki y
nliy rast g ldim v onlara Allah n elçisi
bar sind dan
m. Zu Amr m
dedi: “
r s nin dostun bar
dan -
qlar n do rudursa, dem k o, art q üç gün bundan qabaq v fat etmi dir.
1
”
Sonra h r ikisi m niml birlikd (M din
) yola dü dü. N hay t, yolda
din
n g n atl lara rast g ldik v onlardan (Pey mb r ) haqq nda
soru duq. Onlar dedil r: “Allah n elçisi v fat etmi v ondan sonra bu
kr x lif seçilmi dir. Camaat n ya ay da çox yax
r.” Onda Zu K la v
Zu Amr: “Dostuna
2
dey rs n ki, biz g lmi dik, b lk , in allah yen qay b
ldik”– dedil r, sonra da Y
qay td lar. M n onlar n dedikl rini bu
kr x
r verdim. bu B kr dedi: “Nahaq onlar özünl g tirm mis n!”
(Öm rin xilaf ti dövründ ) Zu Amr (M din
g ldikd ) m
dedi: “Ey
rir! Do rudan da, s n m
böyük ehtiram göst rmis n. Odur ki, m n s -
bir ( ey haqq nda) x
r ver
m. Siz bl r vv lki x lif v fat etdiyi
qdird sonrak x lif ni ( ri uy un kild ) seç
k xeyir-b
t
içind ya ayacaqs z. Xilaf t q nc say sind
keçirildiyi zaman art q (se-
çil nl r x lif yox,) pad ah olacaqlar. Onlar pad ahlar kimi q
bl
k,
habel pad ahlar kimi raz qalacaqlar.” ( l-Buxari, 4359)
39-cu f sil. D niz sahilind ki
döyü
-
:
-
:
.
.
]
:
[
1
Çox güman ki, bu adam kahin idi.
2
Burada bu B kr n
rd tutulur.
hih l-Buxari
rbi yürü r kitab .
664
1675.
vay t edilir ki, Cabir ibn Abdullah
demi dir: “(Bir zaman) Pey m-
r üç yüz n rd n ibar t qo una bu Ubeyd ibn C rrah ba t yin
edib onlar d nizin sahilin t
f yollad . Biz (M din
n) yola dü dük v
(n hay t,) yolun bir hiss sini q t etdikd n sonra rza
z qurtarma a ba -
lad . Onda bu Ubeyd nin mri il qo unun bütün ehtiyat rza bir yer
m edildi v c mi iki xurcun xurma y ld . bu Ubeyd h r gün bu xur-
malardan biz az-az verm
ba lad v i o yer g lib çatd ki, h r k
an-
caq bir d
xurma çatd .”
(H disi dan an ravi dedi): “M n soru dum: “Bir xurman n siz n fay-
das olurdu ki?” Cabir dedi: “Art q o da tük ndikd biz onun yoxlu unu
hiss etdik. Sonra biz g lib d nizin sahilin çatd q v orada da boyda bir ba-
q gördük. Camaat on s kkiz gün o bal qdan yedi. Sonra bu Ubeyd nin
mri il bal n qab alar ndan ikisini dik ltdil r. Sonra (yen ) onun mri
il ( n hündürboy) atl bu qab alar n alt ndan keçdi v onun ba bu sü-
mükl d ym di.” ( l-Buxari, 4360)
-
:
.
:
.
:
»
«
.
.
]
:
-
[
1676. Dig r r vay td Cabir demi dir: “D niz bizim üçün sahil
nb r
1
adl bir
bal q ç xartd . Biz düz yar m ay o bal qdan yedik, üst lik piyind n d rimiz
o q
r sürtdük ki, n hay t, b
nimiz vv lki formas na dü dü.”
Dig r r vay td Cabir demi dir: “ bu Ubeyd (biz ): “Yeyin!”- dey
buyurdu. Biz M din
g ldikd ba
za g nl ri Pey mb
dan -
q. Pey mb r dedi: “Allah n siz verdiyi ruzid n yeyin v
r (art q)
qal bsa, bizi d qonaq edin!” ( shab rd n) biri (bal n tind n) bir tik
Pey mb
verdi v o da (bu td n) dadd .” ( l-Buxari, 4361-4362)
40-c f sil. Uyeyn ibn Hisnin
üstün yürü
-
:
-
:
:
.
.
.
.
:
[
^
_
`
a
b
Z
.
]
:
[
1677.
vay t edilir ki, Abdullah ibn Zubeyr
demi dir: “B ni T mim q bil -
sind n bir d st atl Pey mb rin yan na g ldikd
bu B kr dedi: “ l-
Qa'qa ibn M
d ibn Zuraran ba t yin et!” Öm r is dedi: “Yox, qra ibn
Habisi ba t yin et!” Bu vaxt bu B kr Öm
: “S n ancaq m
müxalif
olmaq ist yirs n!”– dedi. Öm r d ona: “M n s
müxalif olmaq ist
-
1
Kitl r qrupundan m
li iri d niz heyvan .
665
dim!”– dedi. Bel likl , onlar mübahis etm
ba lad lar v s sl rini qald r-
lar. Onda bu ay nazil oldu: “Ey iman g tir nl r! Heç bir eyd Allah v
Onun Elçisini qabaqlamay n. Allahdan qorxun! H qiq n, Allah E id n-
dir, Bil ndir”
1
. ( l-Buxari, 4367)
41-ci f sil. B ni H nif
bil sinin nümay nd ri v
Sumam ibn Usal n r vay ti
-
:
-
:
:
»
«
.
.
:
»
«
.
.
:
»
«
.
.
:
»
«
.
.
]
:
[
1678.
vay t edilir ki, bu Hureyra demi dir: “(Bir vaxt) Pey mb r N cd
bir d st atl gönd rdi. Onlar oradan B ni H nif q bil sind n olan Sumam
ibn Usal adl bir n ri (tutub M din
g tirdil r v ) onu m scidd ki dir k-
rd n birin ba lad lar. Bu snada Pey mb r onun yan na g lib dedi:
“N dü ünürs n, ey Sumam ?” Sumam dedi: “(H r ey) yax
r, ey Mu-
mm d! M ni öldürs n, li qana batm bir canini öldürmü olarsan. M ni
azad ets n, minn tdar olan bir adama yax q etmi olarsan. Yox
r pul is-
yirs ns , dil diyin q
r ist
bil rs n.” S
ri gün Pey mb r (yen )
onun yan na g lib dedi: “N fikirl irs n, ey Sumam ?” Sumam dedi: “(Dü-
n) s
dediyim kimi,
r m ni azad ets n, minn tdar olan bir adama yax-
q etmi olarsan.” Pey mb r onu qoyub getdi. Ert si gün (yen ) onun
yan na g lib dedi. “N dü ünürs n, ey Sumam ?” Sumam dedi: “(Dün n)
dedikl rimi.” Pey mb r : “Sumam ni azad edin!”– dedi, sonra Su-
mam m scidin yan ndak xurmal a gedib qüsl etdi v g lib m scid daxil
oldu. (Bu vaxt Sumam ona yax nla b) dedi: “M n ahidlik edir m ki, Allah-
dan ba qa (ibad layiq olan) m bud yoxdur v ahidlik edir m ki, Mu-
mm d Allah n elçisidir. Ey Muh mm d, vallahi ki, yer üzünd s nin üzün-
n daha çox nifr t etdiyim bir üz yox idi. ndi is s nin üzün m nim üçün
n ziz üzdür. Vallahi, s nin dinind n daha çox nifr t etdiyim bir din yox
idi. ndi is s nin dinin m nim üçün n ziz bir dindir. Vallahi, s nin
-
1
“ l-Hucurat” sur si, 1.
hih l-Buxari
rbi yürü r kitab .
666
rind n daha çox nifr t etdiyim bir
r yox idi. ndi is s nin
rin m -
nim üçün n ziz
rdir. M n ümr etm k ist
rk n s nin atl lar n m ni
yaxalad lar. Bu haqda n dey bil rs n?” Pey mb r onu müjd di v
ona ümr ni yerin yetirm yi mr etdi. Sumam M kk
g lib çatd qda bir
r ondan: “Sabiimi
1
olmusan?”– dey soru du. Dedi: “Xeyr, m n Allah n
elçisi Muh mm dl
birg Allaha t slim olmu am. Allaha and olsun ki, Pey-
mb rin izni olmadan Y mam
n siz bir bu da d
si bel g lm
-
kdir.” ( l-Buxari, 4372)
-
:
.
:
»
«
.
.
:
»
«
.
:
»
«.
]
:
-
[
1679.
vay t edilir ki, ibn Abbas
demi dir: “Pey mb rin dövründ yalanç
Müseyl
M din
g lib dedi: “
r Muh mm d özünd n sonra (haki-
miyy ti) m
vers , m n onun ard nca ged m. Onunla b rab r M din
onun bir çox h mq bil ri g lmi di. Pey mb r
lind bir xurma buda
Sabit ibn Qeys ibn mmas il birlikd Müseyl
nin v onun h mq bil -
rinin yan na g lib dedi: ”
r s n m nd n bu buda ist
ydin bel , m n
onu s
verm zdim. S n heç vaxt Allah n
ld n s nin bar nd verdiyi
rara qar ç xa bilm zs n.
r (haqdan) üz dönd rs n, Allah hökm n s -
ni m hv ed
k. M n görürür m ki, s n m
yuxuda göst rilmi h min
adamsan. M nim yerim Sabit s nin cavab ver
k.” (Pey mb r sözü-
nü dey nd n) sonra ondan uzaqla .”
bn Abbas demi dir: “M n Pey mb rin : “M n görür m ki, s n m
yuxuda göst rilmi h min adamsan” sözünün m nas soru ma a ba la-
m. bu Hureyra m
x
r verdi ki, Pey mb r demi dir: “(Bir d )
n yuxuda qolumda q ldan iki bil rzik gördüm v onlar m ni b rk nara-
hat el di. Sonra yuxuda ik n m
: “Onlara üfür!” dey v hy edildi. M n bi-
rzikl üfürdükd onlar (havaya) uçdular. M n bu bil rzikl ri m nd n son-
ra (pey mb rlik iddia ed
k) iki yalanç n meydana g
yin yozdum.”
Biri ( sv d) l- nsi, dig ri is Müseyl
oldu.” ( l-Buxari, 4373-4374)
-
:
:
»
«.
]
:
[
1680.
bu Hureyra r vay t edir ki, Pey mb r demi dir: “(Bir d ) yuxumda
dünya x zin ri verildiyini, üst lik qoluma q ldan iki bil rzik tax l-
1
227-ci h disin qeydl rin bax.
667
gördüm v bunlar (geym k) m
a r g ldi.
1
Sonra m
: “Onlara
üfür!” dey v hy edildi. M n bil rzikl üfürdükd onlar yox oldular. M n
bu bil rzikl ri aralar nda oldu um
2
iki yalanç n – S na
3
v Y mam
böyükl rinin
4
meydana g
yin yozdum.” ( l-Buxari, 4375)
Dostları ilə paylaş: |