Muzrabot pedagogika kolleji maxsus fanlar kafedrasi maktabgacha yoshdagi bolalar
Yüklə 0,94 Mb.
|
|
Melanxolik – sentizivligi yuksak, tortinchoq, g‘ayratsiz,
arazchan, xafaqon. Jimgina yig‘laydi, kam kuladi. Qat’iyligi va mustaqilligi zaif. Tez toladi, diqqati beqaror. His-tuyg‘usi sust o‘zgaradi. Rigid, interavertlashgan. Oliy nerv faoliyati va temperament tiplari I.P. Pavlov temperament xususiyatlarini belgilab beruvchi 3 ta oliy nerv tizimi xossalarini ajratgan: 1. Kuch: nerv tizimining kuchli qo‘zg‘atuvchilar ta’siriga bardoshi, shunga ko‘ra odamlardagi chidam kabi sifatlar va ularga teskari sifatlarning namoyon bo‘lishi. 2. Muvozanatlashganlik: asabdagi tormozlanish va qo‘zg‘ alishning o‘zaro mutanosibligi yoki o‘zini tuta bilishi, bosiqlik kabi sifatlarning namoyon bo‘lishi. 3. Harakatchanlik, ya’ni qo‘zg‘alish va tormozlanish jarayonidagi o‘zaro almashinish jarayonining tezligi va harakatchanligi ma’nosida. I.P. Pavlov kuchsiz tipdagi vazminlik va harakatchanlikni hisobga olmagan chunki bu xususiyatlar kamdan kam hollarda namoyon bo‘ladi. Oliy nerv faoliyatining individual xususiyatlari tadqiqotlarda qarab chiqilgan biron-bir xususiyati bilan emas, balki doimo ularning majmui bilan belgilanadi. Ko‘p sonli laboratoriya tajribalari ko‘rsatadiki, shunday birikmalar orasida ayrimlari boshqalarga qaraganda ko‘proq uchraydi yoki ancha yaqqol ko‘rinadi. Natijada Pavlov oliy nerv faoliyatining asosiy tiplarini yaratdi. Nerv jarayonlarining kuchiga bog‘liq holda itlar kuchli va kuchsizlarga bo‘linadi. Tepmerament va tarbiya Temperament xususiyatlarini yoshlikdan tarbiyalab borish kerak. Buning uchun bolaning qaysi temperament tipiga taalluqli ekanini aniqlash lozim. Masalan, chaqaloq yig‘loq, besaranjon bo‘lsa harakatchan tipga, tinch, kam yig‘laydigan bo‘lsa flegmatik bo‘lishi mumkin. Bolalar temperamentini maxsus o‘yinlar orqali o‘rganish mumkin. Masalan, xonaning 2 tomoniga stol qo‘yiladi, 20 ta kubik va kurakcha qo‘yib, kubiklarni kurakchaga taxlab 2-stolga ko‘chirish taklif qilinadi. Xolerik tipdagi bola ishni birinchi bo‘lib bajaraman deb shoshilib kubiklarni to‘kib yuboradi. Melanxonik men buni qila olmayman deydi, flegmatik shoshmasdan sekin bajaradi. Temperament odamga tug‘ma ravishda berilsa ham tarbiyaning ta’siri va hayot sharoiti davomida o‘zgartirish mumkin. Bunda o‘z-o‘zini tarbiyalashning ahamiyati kattadir. Kuchsiz tipdagi bolalar tez charchab qoladilar. Kuchli temperamentga ega bola esa ishga kirishish uchun biroz taraddudlanadi, ammo topshiriqni uzoqroq bajaradi. Sport musobaqalarida ham kuchlilar yaxshiroq natija ko‘rsatadi, kuchsizlari o‘zlarini yo‘qotib qo‘yadilar. Qo‘zg‘aluvchan bolaga o‘zini tuta bilish malakasini tarbiyalash ma’lum sharoitlarda o‘zini to‘xtata olishga o‘rgatish lozim. Kuchsiz tipdagi bolalarga ko‘p harakat qilish, faollik ko‘rsatish imkonini berish lozim. Mashg‘ulotlarda bunday bola202 lardan tez-tez so‘rab turish kerak, ularga faollik va chaqqonlikni talab qiladigan vazifalarni topshirish kerak. Kuchsiz tipdagi bolalar ishchanlik holatlarini kuchli tipdagilarga nisbatan tez yo‘qotadilar, shuning uchun ularni charchashlikkacha olib bormaslik kerak, aks holda tormozlanish jarayoni boshlanishi mumkin. Muntazam olib boriladigan mashqlar kuchsiz nerv sistemasini mustahkamlaydi, ularning ishchanlik qobiliyatini oshiradi. Nerv sistemasi kuchsiz bolalar yangi sharoitga qiyin ko‘nikadilar, yangiliklardan qochadilar. Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|