N. A. Egamberdieva

Zartepa 
shahar 
harobasi topildi. Uylarning devorlari paxsadan qilingan. Aholi yashash 
xonalarinng maydoni 4-15 m2 ni tashkil qiladi. Bu erdan ibodatxona, 
Buddaning oltin suvi yuritilgan boshi va gavdasi topilgan. 
Buddist- 
lam ing saqlanib qolgan stupasidan bitta oltin plastinka k o ‘zacha va 
yunon tangalariga taqlid qilib ishlangan Vasudeva 
I 
tangalari (ular 500 
dan ortiq tanga) topildi. Shuningdek, Zartepaning 100 metrli mudofaa 
devori ham o ‘rganildi. Topilgan ashyolar Zartepaning m il.av 
I 
asrga 
mansub ekanligini ko‘rsatadi. Qadimda mazkur shaham ing 4 ta 
darvozasi bo‘lgan. Mudofaa devorlarining 9 metr, IV-V asrlarda esa 2 
metr boMgan.
0 ‘zbekistonning qadimgi davrida amaliy san’at ham yuksak darajada 
rivojlanadi. Xususiy muhr, 
tam g‘alar, mahalliy hokim lik nishoni 
gemma va tangalar zarb qilina boshlandi. Diniy va dunyoviy harakterga 
ega boMgan har xil terrokota haykalchalari ham ishlab chiqila boshlandi. 
Terrakota haykalchalarda ayollar aks ettirilgan boMib, ular ikki xil 
tuzilishda boMgan. l)Tik turgan holda, o ‘ng qoMi ko‘krak ostida, chap 
qoMi qomi ustida qo‘yilgan. 2) Tik turgan holda boMib, qoMlarida oyna 
ushlab turgan holda tasvirlangan. Terrakota haykalchalarda maxalliy 
etnik tiplar va mahalliy ust-boshlarda tasvirlangan. M il.a w . 
II 
asrlardan

---

boshlab, otliq chavondozlar tasvirlangan terrakota haykalchalar keng 
tarqalgan. Bular yuejilar faoliyati bilan bogMiq edi.
Bu davrda mulkiy tabaqalanish protsessi ham jadal sur’atlar bilan 
kechdi. N atijada ilgari m arkazlashgan shahar hokimiyati nufuzi pasayib, 
dehqonzodalar ta’siri oshib bordi.
M avzuni mustahkamlovchi savollar:
1. S hahar qanday tashqi belgilariga ega?
2. Dalvarzintepa yodgorligidan qanday moddiy manbalar topilgan?
3. A yirtom va Fayoztepa yodgorliklarining o‘ziga xos xususiyatlari 
nim alardan iborat?
4. Afrosiyob yodgorligining o ‘rganilish jarayonini eslang?
5. T uproqqal’a 
yodgorligining 
o ‘rganilish 
ishlari 
qachondan 
boshlangan?
6. Qadim gi Farg‘onada qanday arxeologik yodgorliklar bor?
7. O qshaxon qal’a yodgorligini kimlar o ‘rgangan?