N. M. AĞABƏyli

Döşəmə tavacıqları çətinəriyən və odadavamlı kaolin gillərin-
dən hazırlanır. Bu zaman yavanlaşdırıcı əlavə kimi narın üyüdülmüş 
şamot və kvars qumundan, saxsılaşma və bişirmə temperaturunu aşağı 
salmaq üçün isə aşqarlardan (nefelin-siyenit, perlit, şüşə qırıqları və s.) 
istifadə edilir. Tavacıqları yarımquru yaxud şliker üsulu ilə 

---

73 
73 
hazırlanmış pres-ovuntunu presləyib qəlibləməklə istehsal edirlər. 
Rəngli döşəmə tavacıqlarını rəngli gillərdən yaxud müxtəlif boyayıcı 
əlavələr qatılmış gillərdən alırlar. Tavacıqları 1060

1100 
0
S tempera-
turda bişirirlər.
Döşəmə tavacıqları kvadrat, düzbucaqlı, üçbucaqlı, altıbucaqlı 
və səkkizbucaqlı formada hazırlanır. Tavacıqların tərəflərinin ölçüsü 
50

150 mm, qalınlığı isə 10

13 mm olur. Ən böyük döşəmə tavacığı 
kvadrat formada 300

300 mm və digər ölçülərdə istehsal edilir. 
Digər keramik tavacıqlara nisbətən döşəmə tavacıqları yüksək 
möhkəmliyə və sıxlığa malikdir. Onlar uzunömürlü və gigiyenikdir. 
Şirlənməmiş və şirlənmiş tavacıqların saxsısının suhopması müvafiq 
olaraq 4 və 5 %-dən çox olmamalıdır.
 
§ 7. Xüsusi təyinatlı keramik məmulatlar 
 
Sanitar-texniki keramik məmlat 
Sanitar-texniki keramik məmulat fayans, yarımçini və çini küt-
lədən hazırlanır. Onların tərkibi müxtəlif nisbətlərdə götürülmüş eyni 
xammaldan 

gilli materiallardan, kvarsdan və çöl şpatından ibarətdir. 
Iri ölçülü sanitar-texniki keramik məmulat (vanna, taz və s.) kvars 
əvəzində 10

15 % şamot qatılmış şamot fayansından hazırlanır. 
Fayans məmulatının saxsısı məsaməli, çini məmulatın saxsısı 
isə çox sıx quruluşlu olur. Yarımçini keramik məmulat isə fayans ilə 
çini arasında orta mövqe tutur.
Sanitar-texniki keramik məmulat tökmə üsulu ilə istehsal olu-
nur. Bundan ötrü xammal materiallarını üyüdür, ələyir, zərərli qa-
tışıqlardan təmizləyir və su əlavə edib, 31

38 % nəmlikli şliker kütləsi 
hazırlayırlar. Sonra şlikeri gips qəliblərə töküb qəlibləyirlər. Qəliblər 
şlikerin tərkibində olan suyun artıq hissəsini udur və bunun nəticəsi 
olaraq, məmulat asanlıqla qəliblərdən çıxarılır. Qəliblənmiş məmulat 
qurudulmaq üçün kameralı yaxud tunel quruduculara ötürülür. 
Məmulatın qurudulması 80 
0
S temperaturda 30

48 saat müddətində 
aparılır. Qurudulmuş məmulatın səthini şirlə örtdükdən sonra onu bişi-
rirlər. Bişirilmə, məmulatın növündən asılı olaraq 1200

1350 
0
S 
temperaturda aparılır. Bişirilmə müddəti kiçik ölçülü məmulatlar üçün 
20

25 saat, iri ölçülü məmulatlar üçün isə 90

100 saat davam edir. 

---

74 
74 
Fayansdan əl-üzyuyan, vanna və başqa sanitar-texniki ləvazi-
matlar hazırlanır. Çinidən hazırlanan məmulatlar möhkəm, termik və 
kimyəvi davamlı olur. Odur ki, onlardan nazik divarlı mə’mulatların, 
izolyatorların, kimyəvi qabların və s. məmulatların hazırlanmasında 
istifadə edilir.