Həcmini müntəzəm dəyişməsi. Sement bərkidikdə həcmini
dəyişdrir. Sementdən hazırlanan məmulat havada bərkidikdə suyun
buxarlanması hesabına sement yığışır, suda bərkidikdə, əksinə, şişir.
Sement həcmini münğəzəm (bərabər surətdə) dəyişmədikdə se-
ment daşında çatlar əmələ gəlir və hətta dağılır (massiv konstruk-
siyalarda). Bu hal portlandsementdə bəzi sərbəst oksidlərin normadan
artıq olması səbəbindən doğur. Bunlar CaO, MgO və SO
3
-dür. Birinci
iki oksid sonradan hidratasiya olunaraq, uyğun olaraq, Ca(OH)
2
və
Mg(OH)
2
əmələ gətirir ki, bu da həcmin artmasına və bərkimiş sement
daşında daxili zərərli gərginliklərin yaranmasına səbəb olur. SO
3
-ün
normadan artıq olması bərkimə zamanı kalsium hidrosulfoalüminat
birləşməsinin əmələ gəlməsi və həcmin artması ilə nəticələnir. Odur
ki, standarta əsasən MgO-nin klinkerdə miqdarı 5 %-dən, SO
3
-ün isə
sementdə miqdarı 3,5 %-dən çox olmamalıdır. CaO-in miqdarını təyin
etmək üçün sement xəmirindən kökələr hazırlanır və bunlar həcmin
müntəzəm dəyişməsinə görə yoxlanılır.
