N. M. AĞABƏyli

 
 § 8. Aktiv mineral əlavələr 
Əhəngə qarışdırdıqda ona suda bərkimə qabiliyyəti verən, port-
landsementə  qarışdırdıqda  isə  onu  minerallı  suların  təsirinə  davamlı 
edən maddələrə aktiv mineral əlavələr deyilir. 
Aktiv  mineral  əlavələr    insanlara  hələ  qədim  zamanlardan  mə-
lumdur.  Qədim  Romanın  dəniz  tikintilərində  püskürülmüş  süxurlara 
putsolan  torpağı  əlavə  edilmişdir.  Buna  görə  də  əvvəllər  bütün  təbii 
aktiv əlavələrə çox zaman putsolan adı verilirdi. 
Mineral əlavə aktiv hesab edilmək üçün üç tələbi ödəməlidir: 
1)  əlavə  ilə  hidrat  əhəngdən  şazırlanmış  xəmirin  tutmasının 
sonu 7 gündən gec olmamalıdır; 
2) həmin xəmirdən hazırlanan nümunə tutmanın qurtarmasından 
sonra 3 gündən gec olmayaraq suyadavamlılığı təmin etməlidir; 
3)  çöküntü  süxurladan  olan  təbii  əlavələrin    30  gün  ərzində 
əhəng  məhlulundan  udduğu  CaO-in  miqdarı  30

150,  püskürülmüş 
süxurlardan olanlar üçün isə 50

60 mq/q-dan çox olmamalıdır. 
Aktiv mineral əlavələr iki qrupa bölünür: təbii və süni. 

  Təbii  aktiv  əlavələr.  Bu  əlavələr  mənşəinə  görə  iki  qrupa 
bölünür: çöküntü və püskürülmüş süxurlardan olan əlavələr. 

---

 
 
 
 
133 
133 
Çöküntü  süxurlarından  olan  aktiv  mineral  əlavələrə  diatomit, 
trepel, opoka və qliyej aiddir. 
Püskürülmüş  süxurlardan  olan  aktiv  mineral  əlavələrə  vulkan 
külləri, vulkan tufları, traslar və süngərlər aiddir. 

  Süni  aktiv  əlavələr.    Bu  əlavələrdən  ən  çox  işlədiləni  tez-
soyudulmuş domna posaları, nefelin (belit) şlamı, yanacaq külləri və 
bişmiş gil materiallarıdır.