N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

 
6.3. Quduq tubida tomchi suyuqliklarning paydo bo‘lishi 
Gaz yoki gazkondensat konidagi g‗ovak bo‗shliqlar karbonsuvchil flyuidlari va 
suvga to‗la bo‗ladi. Gaz zahirasini hisoblashda g‗ovakli bo‗shliqdagi bog‗liq suv 
gazga to‗yinganlilik koeffitsiyenti bilan baholanadi, uning qiymati 75-85% ni tashkil 
etadi, ya‘ni alohida olingan qatlam g‗ovakligida 75-85% namli gaz va 25-15% suv 
tashkil etadi. Gazkondensat konlarini ishlashda kondensatning qatlamdagi 
yo‘qotishlar kuzatiladi, ya‘ni, qatlam bosimi pasaygani sari qazib olinayotgan gaz 
tarkibining kondensat saqlash xususiyati pasayib boradi. Kondensat bera oluvchanlik 
koeffitsiyenti qatlamdagi yo‘qotishlar hisobiga balans zahirasining 70-80% ni tashkil 
etadi. Shu vaqtda bosimining pasayishi hisobiga, qatlam g‗ovakligida tashkil topgan 
bog‗liq suvning bug‗lanishi ro‗y beradi. Shunday qilib gazkondensat konini ishlash 
jarayonida ikkita bir – biriga qarama – qarshi bo‗lgan jarayonlarning yuz berishi 
belgilanadi: karbonsuvchilli kondensatning teskari kondensatsiyalanishi va g‗ovak 
bog‗liq suvning bug‗lanishi. Bu jarayonlar natijasida quduq tubida va quduq tubi 
atrofidagi maydonda suyuqlik, bug‗ namligi, gaz kondensati yig‗ilishi yuz beradi. 
Qatlam bosimini pasaytirish jarayonida kondensatning qatlamdagi yo‘qotilishi oshadi 
va qazib olinayotgan gazning namligi oshadi. Ishlashning so‗nggi bosqichida va 
ishchi mahsulot miqdorining pasayishi bilan bog‗liq holda nasos – kompressor 

---

186 
quvurlari boshmog‗idagi gaz oqimining tezligi quduq tubidagi suyuqlikni olib chiqish 
uchun yetarli bo‗lmay qoladi. 
Quduq tubida yig‗iladigan suyuqlik perforatsiya oraliqlarini qisman yopadi va 
gaz miqdorini pasayishiga va ba‘zan, alohida hollarda quduqni o‗z – o‗zidan 
o‗chishiga olib keladi. 
 
6.4. Mahsulot tarkibidagi oltingugurt va boshqa agressiv komponentlar