N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

Elektr kimyoviy himoya
Quduqlarning atrofiga o‗rnatiluvchi quvurlar birikmasi va yerosti 
quvuro‗tkazgichlarining elektr kimyoviy himoyalash 5 kWt quvvatli TDE9-100-
48N-U3 o‗zgartirgichli UKZ-103 /6V/-5-1U1 katodli himoya taqsimlovchi 
moslamalari yordamida amalga oshiriladi.
KHM ning elektr ta‘minoti, loyihalashtirilgan VL-6/10/kW temirbeton 
tirgaklarga o‗rnatilgan Aps-70 o‗tkazgich yordamida amalga oshiriladi. 

---

223 
Mash’ala maydonchasi 
Yuqori bosimli gaz, ehtiyot saqlovchi klapanlardan apparatlar va shleyflar 
damlagichlaridan 
suyuqlik 
tindiriladigan 
tindirgichga 
kelib 
tushadi. 
Gaz 
tindirgichdan balandligi 45 m bo‗lgan D-1000 mm li mash‘ala stvoliga kelib tushadi. 
Past bosimli gaz mash‘ala stvoliga kelib tushadi. Mash‘alaning navbatchi 
gorelkalariga yoqilg‗i gazi uzatiladi, ularni yoqish uchun yuguruvchi 
(harakatlanuvchi) olov ishlatiladi.
Kondensat ajratkichdan 10 m
3 
hajmli E-5 bosish sig‗im-idishiga oqib keladi. 
Xuddi shu yerga mash‘ala stvolidan kondensat oqib keladi. Bosish sig‗im-idishidan 
kondensat yoqilg‗i gazi bilan E-1103 drenaj sig‗im-idishiga bosiladi. 
Izoh: GDTQ-1,2 ning mash‘ala maydonchalari bir-biriga o‗xshashdir. 
 
Jarayonning material balansi
Material balansni hisoblash uchun boshlang‗ich ma‘lumotlar: 
- 01.09.2005 
yil 
holatida 
qazib 
chiqariladigan 
gazda 
uglevodorodli 
kondensatning joriy potensial miqdori 35,3 g/m
3 
ni tashkil etadi; 
- R-45 kgf/sm
2
, T-35-50 °S sharoitlarida GDTQ separatoridan so‗ng 
uglevodorodli kondensat zichligi, 0,780 g/dm
3
- T=20 °S mo‗tadil sharoitlarda barqaror kondensatning zichligi - 0,780 g/dm
3
; 
- Degazatorda qatlam suvidan ajraladigan degazatsiya gazlarining miqdori - 6,12 
m
3
;
- GDTQ separatorida ajraladigan suvlar miqdori - 5,5 g/m
3
; 
- qatlam suvi zichligi - 1000 g/dm
3
; 
- P=50-100 kgf/sm
2 
T=35-65 
0
S sharoitlarda ajratiladigan kondensat miqdori – 
5,6 g/m
3
. 
«2004 yil sentabr holatida «Sho‗rtan» GKK da qazib chiqariladigan gazning 
material balansi», «Qatlam + quduq + GDTQ + gazo‗tkazgich tizimida «Sho‗rtan» 
konining gazkondensatli tavsifini o‗rganish va kondensat va PBF ni utilizatsiya 
qilishni oshirish bo‗yicha tavsiyalar berish» hisobotidan olingan («O‗zLITIneftgaz» 
OAJ). 

---

224 
. S
5+yuqori 
bo‗yicha va kondensatsiyali suvlar bo‗yicha material balans
6.6 -jadval 
№
Ko‗rsatkich nomi
O‗lchov birligi
Miqdori 
1 
GDTQ ga kirishdan oldin C
5+yuqori
miqdori
g/m
3
35,3 
2 
GDTQ da ajratiladigan kondensat miqdori
g/m
3
5,6 
3 
Gazo‗tkazgichga ketadigan C
5+yuqori
miqdori
g/m
3
29,7 
4 
GDTQ ga kirishdan oldin kondensatsiyali suvlar miqdori
g/m
3
12,5 
5 
GDTQ da ajratiladigan suv miqdori
g/m
3
5,5 
6 
Gazo‗tkazgichga ketadigan suv miqdori
g/m
3
6,0 
 
. GDTQ -1 texnologik qatorlarining material balansi 
6.7 –jadval 
Mahsulot nomi
O‗lchov 
birligi
Miqdor
Qabo‘l qilingan
Ajratilgan
soat 
sutka 
yil 
soat 
sutka 
yil 
Quduqlardan xom –ashyo gazi
ming.m
3
131,76 
3163,03 
1055042 
Quritilgan gaz 
ming.m
3
- 
- 
- 
124,99325 
2999,838 
999946 
Uglevodorodli kondensat 
m
3
- 
- 
- 
0,738 
17,71 
6465 
Qatlam suvi
m
3
- 
- 
- 
0,724 
17,37 
6342 
Qatlam suvining degazatsiya gazi
m
3
- 
- 
- 
4,430 
106,32 
38806 
HAMMASI: 
ming.m
3
131,76 
3163,03 
1055042 
130,885 
3136,224 
1051553 

---

225 
GDTQ -2 texnologik qatorlarining material balansi
6.8-jadval 
Mahsulot nomi
O‗lchov 
birligi
Miqdor
Qabo‘l qilingan
Ajratilgan
soat 
sutka 
yil 
soat 
sutka 
yil 
Quduqlardan xom –ashyo 
gazi
ming.m
3
210 
5040 
1669342,08 
- 
- 
- 
S-1101 quritilgan gazi 
ming.m
3
- 
- 
- 
198,643 
4767,432 
1589144 
Uglevodorodli kondensat 
m
3
- 
- 
- 
1,176 
28,22 
10301,76 
Qatlam suvi
m
3
- 
- 
- 
1,155 
27,72 
10117,8 
Qatlam suvining
degazatsiya gazi
m
3
- 
- 
- 
7,06 
169,65 
61921 
HAMMASI: 
ming.m
3
210 
5040 
1669342,08 
207,984 
4993,02 
1661377,68 

---

226 
Xom-ashyo, reagentlar va energiyatashuvchilarning sarf meyorlari 
6.9 – jadval.
Mahsulot nomi 
Sarf ko‗rsatkichi 
Yillik sarf 
O‗lchov birligi 
Sarfning solishtirma 
meyori 
O‗lchov birligi 
Miqdor 
Elektr energiya
kWt soat/ming. m
3
0,055 
MWt. soat 
880 
Suv
m
3
/mln. m
3
1,25 
m
3
20000 
«Dodikor- 4543» va «Aminkor» 
ingibitori 
Quvurli hududda
Quvurdan tashqari hududda
t/qud.ayl. 
t/qud.ayl. 
0,4 
0,2 
t/qud. 
t/qud. 
0,8-2,4
0,4 -1,2 

---

227