N xolmatov. N. Im om ova makro va mikro

7- M A V Z U . M U K A M M A L R A Q O B A T 1
Mavzurtittg о 'quv maqsadi:
Tukibularda bozorning raqobatbardosh tuzilmasi, lahlil tamo-
yillari, mukammal raqobal modeli va uning xususivutlari, raqobatli
bozorning uzoq va qisqa muddatli muvozanati haqida bilim va
ко 'nikmalurni shakllantirishdan iborat.
Asosiy tushunchalar va tayanch iboralar
Bozor larkibi, Raqobat, oligopoliva, monopolislik raqobal, sof
monopolivu, mukammal raqobat, mukammal raqobat modeli.
Asosiy savollar
1. 
B o z o r n i n g ra q o b a tb a r d o s h tuzilm asi.
2. 
B o z o r tu z ilm a la r in i n g tahlil ta m oyillari.
3. 
M u k a m m a l r a q o b a t m ode li va u n in g xususiyatlari.
4. 
R a q o b atli b o z o rn in g uzoq v a q is q a m udda tli m u v o z a n a ti.
1. B ozorning raqobatbardosh tuzilm asi
Ilm iy tild a " r a q o b a t ’- s o ' z i n i n g ikki xil ta 'r if i m a v ju d . Birinchisi, 
b o z o r tu z ilm a sin i t a ’riflovchi raqoba t, y a ’ni, r a q o b a tla s h g a n bozor, 
m u k a m a l raqoba t, m o n o p o la s h g a n raqobat. lickinchisi, f irm a la rn i n g
b o z o rd a o ' z a r o b a h s la sh ish i, ku rash is h usuli ni x ara k te r lo v c h i raqobat, 
y a ’ni, r a q o b a t k urashi, narxli va n a r x siz raqobat. 
R aqobat -
bu n e ’- 
m a tla r m iq d o ri v a is te ’m ol talabi c h e k la n g a n j o y d a y u z a g a k e la d ig a n
m a n fa a tl a r t o ’q n a s h u v i. I s te 'm o l c h ila r ham , firm alar ham r a q o b a t-
lashishi m u m k in . 
R aqobat quyidagilarga k o ‘m akIashadi:
• ish lab c h iq a rish n i k en g a y tirish va ix c h a m la s h tiris h g a
• i l g ‘or y a n g i lik la rn i joriy etish g a
• r e s u r s x arajatlarini te jashga
• iq ti s o d iy o tn i n g u m u m i y s a m a r a d o r lig in i o sh ir ish g a
• t a l a b n i n g qula y q o n d ir ilis h ig a
• n a rx la rn i te n g las h tirish va pas ay tiris h g a.
B o z o r tu z ilm a la rin i an g la tu v c h i te rm in la r m o n o p o li y a , m o n o p -
so n iy a , o lig o p o l iy a g r e k tilid an olin g a n b o 'lib , p o le o - s o ta m a n , 
p s o n e o - so tib o la m a n , m o n o - bir, o lig o s — bir q a n c h a . poli - k o ' p
d e g a n m a 'n o l a r n i anglatadi.
1 R o b e r t S. P i n d y e k . D a n i e l I.. R u b i n l e l d . M i c r o e c o n o m i c s . 6 l h I n t c r n a L i o n a l
I . d i L i o n . P r e n t i c e I l al l . 2 0 0 5 . P a g e 2 ( i 2 - 2 G ’ .
44

---

B o z o r tu z ilm a si b o z o r n in g e n g m uliim jihatlarini o ' z i d a aks 
ettiradi: M a sa la n , ta r m o q d a g i firm ala r soni, firm a la rn in g b o z o rg a kirib 
borishi va c h iqib k etish im koniyatlari, sotib o lu v c h ila r soni, alo h id a
iir m a la r n in g b o z o r d a g i n a r x la rg a t a ’sir eta olish qobiliyati. F irm a n in g
bo zo rd a g i n a r x la rg a t a ’sir e ta olish q obiliyati q a n c h a l ik p a s t b o 'l s a ,
m a z k u r ta rm o q s h u n c h a li k ra q o b a tb a r d o s h hisoblana di.
B o z o r ta rk ib in i tahlil qilishni o so n la sh tir ish u c h u n iqtisodiy
n a z a r iy a d a
r a q o b a tn in g
q u y id a g i 
4 
ta 
m ode li 
a lo h id a
ajratib 
k o ‘rsatiladi.
1. M u k a m m a l raq o b a t
2. M o n o p o li s tik raq o b a t
3. S o f m o n o p o li y a
____ 4. Q lig o p o liy a .___________________________________________________