N xolmatov. N. Im om ova makro va mikro

Byudjet-
soliq
siyosati
Fiscal
policy
Ф искаль­
ная (01(H)-
ж е тно-
налоговая)
полити­
ка
iqtisodiyotda to'liq bandlilikni.
to 'lo v
balansining 
m uvoza-
natini 
va 
iqtisodiy 
o'sishni
ta’minlashga qaratilgan davlat
xarajatlari 
va 
sol iqlarini
o'zgartirishni o ' z ichiga olgan
cliora tadbirlar tushuniladi.
2.
Diskret
fisk a l
siyosat
Discrete
fisca l
policy
Д искре­
ционная
фискаль­
ная
политика
Hukumatning bandlik darajasi,
ishlab chiqarish hajmi, inflyat­
siya sur’atlari va to'lov balansi
holatini o'zgartirishga yo'n alti-
rilgan maxsus qarorlarni qabul
qilishi natijasida davlat xara­
jatlari. soliqlar va davlat
byudjeti 
qoldig'ini 
maqsadli
o'zgartirilishi
3.
Nodiskret
fisk a l
siyosat
Indiscrete
fiscal
policy
Недискр
еционная
(автома
тическая)
фискаль
пая
политика
davlat xarajatlari. sol iqlar va
davlat 
byudjeti 
qoldig'ini
avtomatik o'zgartirishni ko'zda
tutadi. Nodiskret fiskal siyosat
o'rnatilgan barqarorlashtirgich-
larga asoslanadi. Rivojlangan
davlatlarda o'rnatilgan barqa-
rorlashtirgichlari 
rolini prog-
ressiv 
soliq 
tizimi. 
davlat
transfertlari tizimi va foydad a
ishtirok etish tizimi o'ynaydi.
Nodiskret fiskal siyosat davriy
tebranishlarni yumshatish
uchun hukumatning bevosita
aralashuvini talab etmaydi.
’ on

---

4.
Davlat
byudjeti
Governm
ent budget
Государе
таенный
бюдж ет
Mamlakat moliya tizimining
markaziy unsuri bo'lib makro-
iqtisodiy barqarorlikni ta’min-
lashda muhim rol o'ynaydi.
Davlat 
byudjeti 
m oliyaviy
balans sifatida ikki qismdan
iborat 
bo'lib, 
bu 
qismlarni
sodda qilib daromadlar va
xarajatlar deb atash mumkin.
5.
Byudjet
tuqchilligi
D eficit o f
budget
Бюдж ет
ный
дефицит
M oliyaviy 
yil 
natijalariga
ko'ra davlat byudjetida xara-
jatlarning daromadlardan ustun
bo'lishi.
6.
Davriy
taqchillik
(ortiqcha-
lik)
Cyclic
deficit
(excess) oj
budget
Цикли­
ческий
дефицит
iqtisodiy 
faollik 
pasayishi
(oshishi) sharoitida soliq tu-
shumlarining avtomatik kama-
yishi 
(oshishi) 
va 
davlat
xarajatlarining avtomatik o sh i­
shi 
(kamayishi) 
natijasida
y u zaga 
keladigan 
davlat
byudjeti 
taqchilligi
(ortiqchaligi)dir.
7.
Soliqlar
Taxes
Налоги
Majburiy 
to'lovni 
ifoda
etuvchi 
pul 
munosabatlarini
bildirib, bu munosabatlar soliq
to'lovchilar 
(huquqiy 
va
j ism o n iy shaxslar) bilan soliqni
o ‘z
mulkiga 
aylantiruvchi
davlat o'rtasida yu zaga keladi.
Soliqlar 
fiskal, 
qayta
taqsimlash, rag'batlantirish va
nazorat funksiyalarini bajaradi.
8.
Soliq tiz.imi
System o f
tax
Налоговая
система
Markazlashgan pul fondini va
davlatning boshqa fondlarini
majburiy tashkil etadigan soliq
v a y i g ‘imlar turlarining
yig 'indisi.
261

---

9.
Fiskal
ekspansiya
Expan­
sion Jiscal
policy
Экспан­
сионист­
ская
(стимул
ирующая)
фискаль­
ная
политика
Iqtisodiyot 
turg'unlik 
yoki
pasayish 
davrida 
bo'lgan
vaziyatlarda davlat tomonidan
rag'batlantuvchi fiskal siyosat-
fiskal ekspansiya olib boriladi.
Y a ’ni, davlat qisqa muddatda
iq sodiyotn in g pasayishi muam-
mosini 
davlat 
xarajatlarini
oshirish 
yoki 
soliqlami
kamaytirish, yohud ikkalasini
bir vaqtning o'zida olib borish
e v az iga hal etadi.
10
Fiskal
restriksiya
Restric­
tion fisca l
policy
Рестрик
ционная
(контра
ктивная)
фискаль­
ная
политика
Iqtisodiyotda to'liq bandlik va
ortiqcha talab natijasida in-
flyatsiya kelib chiqishi m u m ­
kin bo'lgan vaziyatlarda chek-
lovchi 
fiskal 
siyosat- 
fiskal
restriksiya olib boriladi. C hek-
lovchi 
fiskal 
siyosat 
davlat
xarajatlarini 
(G) 
kamaytirish
yoki 
soliqlarni 
(T) 
oshirish
yoki bo'lm asa ikkala tadbirni
bir vaqtda olib borish orqali
iqtisodiyotning davriy o'sishini
chegaralashdan iborat.

---

F O Y D A L A N IL G A N A D A B IY O T L A R R O ‘Y X A T I
A sosiy adabiyotlar
1. N. Gregory Mankiw. M acroecon om ics. Paperback. I S B N - 13:
9 7 8 1 4 6 4 1 8 2 8 9 1 . 2 0 1 5 , 9th Edition.
2. Principles o f
E conom ics, 6 Edition. N. Gregory Mankiw.
IS B N 13: 9 7 8 - 0 - 5 3 8 - 4 5 3 0 5 - 9 . U S A . 2 0 1 2 . C en gage Learning
3. Robert S. Pindyck, Daniel L. Rubinfeld. M icroeconom ics. 6th
International Edition.Prentice Hall, 2005
4. X olm atov N ., Im om ova N. «Mikroiqtisodiyot» fanidan ma'ru-
zalar kursi. - Г.: T oshD ShI, 2 0 1 2 , 132-bet.
5. X olm atov N.. Im om ova N. «M akroiqtisodiyot» fanidan o'q uv
qo'llanma. - Т.: ToshD Sh I. 2 0 12. 152 bet.
Q o‘shim cha ad ab iyotlar
1. A lim o v A .M .. Otaqo'zieva Z.M. Makroiqtisodiyot. M a ’ruzalar
matni. Т.: 20 0 8 у.
2. Egamberdiev E. Mikroiqtisodiyot. O'quv qo'llanma. Г.: 20 0 5 у.
3. Makroiqtisodiyot. 
A m aliy 
qo'llanma. 
Masalalar, 
testlar,
vaziyatlar.T.:2001 y.
4. Ish m uxam medov 
A.E., 
D ju m a y e v
Z.A., 
Jum ayev 
Q.X.
Makroiqtisodiyot. O 'q u v qo'llanma. Т.: 20 0 5 у. 192 b., 29 b.
5. D .A h m e d o v , A.E .Ish m uxam m edov. Makroiqtisodiyot. Darslik.
Т.: 2 0 0 4 у.
6. S h .S h od m on ov, IJ.G'afurov. "Iqtisodiyot nazariyasi” (darslik).
Т., "Fan va tex n o lo g iy a ” nashriyoti, 2 0 0 5 . 784 b, 2 3 8 b.
7. Mikroiqtisodiyot: Oliy o'quv yurtlari uchun darslik / S.S.G'ulomov,
R.X.Alimov, B.T.Salimov va boshq.- Г.: “Sharq”, 2001 -320 b.
8. Экономическая теория: учебник / И.К. Станковская. И.А.
Стрелец.- 5-е изд., перераб. и д о п .—М.:Эксмо, 2 0 1 0 .- 4 8 0 стр.-
( Полный курс M B A )
9. Сборник 
задач 
по 
микроэкономике. 
К 
«К ур су
микроэкономике» Р.М.Нуреева. - М.: Норма, 2 0 0 8 . — 432 с.
10. Мэнкью Н.Е. Принципы микроэкономики: учебник. 4-е
изд. /Пер. с англ. - СПб.: Питер, 2009. - 592 с.
11. Вечканов Е.С., Вечканова Е.Р. Макроэкономика. Завтра
экзамен. 8-е изд.- СПб.: Пи гер, 2 0 0 8 . - 2 8 8 с

---

Internet saytlari
1. w w w . m f . u z O 'zbekiston Respublikasi M oliya vazirligi
2. www.custoin.uz O'zbekiston Respublikasi Bojxonaqo'mitasi
3. w w w .c b u .u z  O 'zbekiston Respublikasi Markaziy banki
4. w w w .n b u .u z O'zbekiston Respublikasi Milliy banki
5. w w w . iz o o n e . u z  
O 'zbekiston
Respublikasi 
Hukumatining
barcha idoralari va rasmiy tashkiiotlari elektron manzillari va Veb
sahifalari jamlangan Internet resurs.
6. w w w .cer.u z Iqtisodiy tadqiqotlar markazi
7. w w w .im f.o r g  Xalqaro ValvutaJamg'arm asi

---

M U N D A R IJA
К IRISH.......................................................................................................
3
1-M AVZU: 
M IK R O IQ T ISO D1Y O T G A K IR IS H ..................
A M A L I Y M A S H G 'U L O T L A R U C H U N
T O P S H IR IQ I.A R ....................................................................................
5
13
G L O S S A R I Y ...........................................................................................
17