N xolmatov. N. Im om ova makro va mikro

 
ichki xarajatlar b o 'lib
ya 'n i unda kor-xonaga tegishli ichki resusrlam ing u m um iy yig'indisidir.
Ichki xarajatlar -
 
alternativ xarajatlar kiradi. Masalan tadbirkor 
firm ada ishlash o 'rn i g a boshqa biror jo y d a ishlasa u yerda oylik maosh 
olishi m um kin. Lekin u tadbir-korlik bilan shug'ullanishni tanladi.
Alternativ xarajatlar
-
m a ’ lum bir ishlab ch iq arish n i y o ' l g a
q o ' y i s h
u c h u n
b o s h - q a
bir 
ishlab 
c h iq a r is h d a n
v o z
kec h ish
xarajatlaridir. Bu h o la td a m uqobili tanlanadi.
A g a r t a d b ir k o r e n g m a q b u l qarorni q abul qilsa, re su srla rd a n
f o y d a la n is h d a s a m a-rali alternativ xara jat q ila olsa. t o ' g ' r i q a r o r q abul 
q ilg a n d a y u q o ri f o y d a olishi m u m k in . F o y d a olish u c h u n a v v a lo
d a r o m a d g a e g a b o ' l i s h kerak.
Yalpi darom ad (total revenue TR
=
P * Q)
- b a rc h a tova rlarni 
u la rn in g sotilgan n a r x ig a k o 'p a y ti r is h orqali an iq lan a d i. 
Masalan:
1250 d o n a to v a r 55 0 s o ' m d a n sotildi deylik y a ' n i y alp i d a r o m a d
q u y id a g i h o la td a b o 'la d i:
82

---

TR ~ 550
* 
1250 = 6H7.500 so 'm
Agar yalpi d arom addan ishlab ch iqarishga ketgan yalpi xarajatlar 
(total costs) ayrilsa, foyda miqdori aniqlanadi. Y a'ni: 
TR 
TC - Profit
Q aytariladigan va q aytarilm aydigan xarajatlar
Qaytariladigan xarajatlar -
firm a q ay tarib olishi mumkin 
bo-lgan x ara jatlar (fa oliyatini to ' x t a t g a n d a n s o ' n g ham ).
Qaytarilmaydigan xarajatlar -
firm a h ec h q a c h o n q ay tarib olol- 
m a ydigan xara jatlar. B u la rg a m is ol, f irm a registratsiyasi v a liseiiziya
0 ]jsIti u c h u n q ilin g a n xarajatlar. Q a y ta r ilm a y d ig a n xara ja tla r firmani 
bozorg3 kirishi v a chiqishi u c h u n q ilin a d ig a n xarajatlardir. Qaylaril- 
m a ycligan x a ra ja tla r old in q ilin g a n x ara jatlar b o 'lib , ularni qayiadan 
tiklash m u m k i n e m a s. B u xar a ja tla r q a y ta rilm a slig i u ch u n h am firrna- 
n jniI q ar o r q abul q ili s h ig a ta 's i r q ilm a y d i. M a sala n , firm a 100 ming 
s o ' m g a nia x su s u s k u n a sotib oldi, lekin flrm a n in g qarori o'zgardi va 
bu L1sk u n a u m u m a n kera k b o i m a y qoldi, u n d a n altern ativ foydalanjsh 
v arian t ‘ m a v ju d e m a s. F irm a u s h b u u sk u n a n i 60 m in g s o ' m g a sotib. 
40
niing s o ' m z a r a r k o 'rd i. 40 m in g s o ' m q a y t a rilm a y d ig a n xarajat 
his o blanadi v a f lrm a n in g h a r a k a tig a t a ’sir q ilm ay d i.