Naftion kislota (natriyli tuzi)

II. GIDRAZIN VA GIDRAZIN HOSILALARI ASOSIDAGI 
SINTEZLAR 
Tajriba №2: Fenilglyukozazonning olinishi 
Probirkaga glyukozaning 5 % li eritmasidan 3- 4 ml quyib, unga o’shancha 
hajm fenilgidrazin atsetat qoshiladi va probirka qaynab turgan suv hammomiga 20 
– 30 minut qo’yiladi. Probirkada sariq cho’kma – lyukozazon hosil bo’ladi, 
probirkani chayqatish va sovitish natijasida bu cho’kmaning miqdori ortadi. 
Cho’kmani tindirish, suyuqlikning ko’p qismini to’kib tashlash va cho’kmali 
suyuqlikdan pipetka bilan bir tomchi olib, shisha ustiga tomizish hamda ustini 
oyna bilan yopish kerak. Mikroskop ostida glyukozazon kristallarining shaklini 
ko’zdan kechirish lozim. 
Reaksiyaning borishi: 
1. CH
2
OH
(CHOH)
4
C
H
O
+ H
2
N
NH
C
6
H
5
CH
2
OH
(CHOH)
4
C
N
NH
C
6
H
5
+ H
2
O
H
2. CH
2
OH
(CHOH)
3
C H O H
CH
N
NH
C
6
H
5
C
6
H
5
NH
NH
2
CH
2
OH(CHOH)
3
C
CH
N
NH
C
6
H
5
+ C
6
H
5
NH
2
+ NH
3
O
3. CH
2
OH(CHOH)
3
C
CH
N
NH
O
C
6
H
5
+ C
6
H
5
NH
N H
2
C
C
C
C
C
CH
2
OH
OH
OH
H
HO
H
H
N
NH
C
6
H
5
H
N
NH
C
6
H
5
Birinchi bosqichda eruvchan gidrazon hosil bo’ladi. Ikkinchi boskichda 
degidratlash yo’li bilan ikki atom vodorodni siqib chiqarib ikkinchi uglerod atomi 
oksidlanadi, ajralib chiqqan vodorod atomlari fenilgidrazin (qaytariladi) 
molekulasiga birikadi, bunda fenilgidrazin parchalanib, anilin bilan ammiak hosil 
qiladi. Oksidlangan uglerod atomi keton gruppaga aylanadi. Uchinchi bosqichda 
hosil bo’lgan keton gruppa fenilgidrazinning uchinchi molekulasi bilan reaksiyaga 
kirishadi. Reaksiya natijasida ozazon hosil bo’ladi, u suvda erimaydi. 
Shunga e’tibor berish kerakki, fruktoza va mannoza ham glyukoza hosil 
qilgan ozazonni hosil qiladi, chunki 3,4 va 5-(asimmetrik) uglerod atomlarining 
fazoviy joylanishi bu monosaxaridlarda glyukoza bilan, bir xildir. Fruktoza va 
mannozalar ozazonlarining proeksion formulasini yozing va har uchala ozazonning 
bir xil ekanligiga ishonch hosil qiling. 
Turli monosaxaridlarda (epimerlardan taishari), shuningdek, disaxaridlarda 
ozazonlar kristallarining shakli jihatidan ham, suyuqlanish temperaturasi jihatidan 

---

124 
ham bir-biridan farq qiladi, shuning uchun ozazonlar hosil qilish reaksiyasidan 
uglevodlarni bir xillikka keltirishda foydalaniladi.