Navoiy davlat konchilik instituti ashurova n. B. Atamuradov sh

Iste’molchilarning xulq-atrovoriga
qarab segmentlashning yana bir turi 
xiridorlarni qanday tovar markasini xarid qilganligiga qarab idenfikatsiyalash emas, 
balki qanday tovar nomenklaturasini xarid qilganligiga qarab identifikatsiyalash 
hisoblanadi. Iste’molchilarni tovar nomenklaturasiga qarab aniqlashda raqobatchilar 
tovarlari haqida ham ma’lumot to’plash mumkin bo’ladi. Mana shu olingan 
ma’lumotlar asosida korxona iste’molchilarning kengroq guruhini qamrab olish 
strategiyasini ishlab chiqadi. Shuningdek, tovar nomenklaturasiga qarab bozorni 
segmentlashning maqsadlaridan yana biri tovarlarning faol iste’molchilarini 
topishdan iboratdir. Faol iste’molchilar esa, ularning tovarni xarid qilish davriga 
qarab aniqlanadi.
 
Iste’molchilar tavsifiga
qarab segmentlash. Yuqorida qayd qilib 
o’tkaganimizdek, bozorni segmentlashning uchinchi usuli – bu iste’molchilarni 
tavsifi bo’yicha guruhlash hisoblanadi. Bu yerda asosiy belgi bo’lib 

---

288 
iste’molchilarning demografik, geografik tavsiflari va ularning hayot tarzi 
hisoblanadi.
 
Demografik segmentlash
– deganda iste’molchilarni daromadlar darajasi, 
yoshi jinsi, millati kasbi-kori, oilaviy ahvollari kabi belgilari bo’yicha guruhlarga 
ajratish tushuniladi.
 
Geografik segmentlash
– geografik kartani qo’llashga asoslangan eng oddiy 
usul hisoblanadi. Bu usulni aholining madaniy urf-odatlarida va ular yashayotgan 
hududlarning iqlimida farq bo’lganda qo’llash maqsadga muvofiqdi. Geografik 
belgi bo’yicha segmentlash bozorning har xil geografik zonalariga bo’linishini 
nazarda tutadi.
 
Hayot tarzi bo’yicha segmentlashda iste’molchilar
qarashlari, qiziqishlari 
bo’yicha guruhlarga ajratiladi. Bunga iste’molchilarni jamiyat manfaati yo’lida 
qayg’uradiganlar, o’z sog’lig’ini sevuvchilar, oilasi uchun qayg’uradiganlar 
guruhlariga ajratish misol bo’la oladi.
 
Korxonaning raqobat kurashida g’olib chiqishi bozor segmentlari qanchalik 
to’g’ri tanlanganligiga ham bog’liq bo’ladi. Bunda bozor segmentlashsining 
me’zonlarini bilish zarur. Quyidagi bozor segmentining asosiy me’zonlari va 
ularning tavsifi keltiriladi: