Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti

12.5. Makroiqtisodiy o‘sishni prognozlashtirish.

Ko‘rsatkichlar dinamikasi qatorining o‘zgarish tendensiyasini izlash turli xil vaqtinchalik funksiyalar yordamida o‘tkaziladi. Masalan, bunga oxirgi umumiy mahsulotni, fondlar qiymatini va boshqalarni misol qilib keltirish mumkin.

12.2-Rasm. Mamlakatlar bo‘yicha mehnat unumdorligi¹⁶

Kelajakda iqtisodiy rivojlanish sharoitlarini saqlab qolish uchun vaqtinchalik funksiyalar bilan ishlab chiqarish dinamikasini prognozlashtirishda topilgan baholar yoki alohida omillar ekstropolyatsiya qilinishi mumkin.

Takror ishlab chiqarish sharoitlari o‘zgarishi bilan ekstropolyatsiya usullari uzoq muddatga qo‘llanilganda, aniqlik darajasi kamayadi. Strategik nuqtai nazardan bu prognozlashtirishning real jarayonlarini orqaga surish chora - tadbirlari kabi dispersiyaning o‘sishini anglatadi. Bunday usullarning biri MGUA va korrelyatsion analiz usullari bo‘lib, bu usullarda ularning shart - sharoitlari kuzatilishi shart.


Tayanch so‘z va iboralar

Iqtisodiy o‘sish tushunchasi. Iqtisodiy o‘sish turlari, ularning prognozlashtirishda ishlatilishi. Iqtisodiy o‘sishning ikki jihatdan tahlil qilinishi. Resurslarning intensiv ishlatilishi. Fond intensivligi, fond sig‘imi, mehnat sig‘imi, iqtisodiy o‘sish modellarining maqsadi. Iqtisodiy o‘sishni prognozlashtirishda ishlab chiqarish funksiyasi. Iqtisodiy o‘sishni prognozlashtirishda darajali va ko‘p omilli funksiyalar. Multiplikativ ishlab chiqarish funksiyasining afzalliklari. Ekstropolyatsiya usuli, korrelyatsion analiz usuli. Iqtisodiy o‘sishni ifodalovchi ko‘rsatkichlar. Makroiqtisodiy o‘sishni prognozlashtirish. Bir yoki bir necha omilli modellar. Ko‘p chiziqli, darajali, ko‘rsatkichli, ko‘p o‘zgaruvchili modellar. Matematik ishlab chiqarish funksiyasi. Ekonometrik modellar. Dispersiyaning o‘sishi.

MAVZU-13. ILMIY-TEXNIK TARAQQIYoTNI PROGNOZLASh


Reja:

1. Ilmiy tadqiqot natijalari prognozlash ob’ekti sifatida.

2. Ilmiy tadqiqot turlari.
3. Fundamental tadqiqotlar, ularning o‘ziga xos xususiyatlari, samaradorligini ob’ektiv baholash usuli va umumiy tadqiqotlardagi ulushining salmog‘i.
4. Ilmiy-texnik taraqqiyot jarayonini prognozlashning xususiyatlari va tamoyillari.
5. Innovatsion tadqiqot loyihalari va ularning natijalarini prognozlash.