Navoiy davlat pedagogika instituti matematika-informatika fakulteti "informatika" kafedrasi

Bulutli saqlash modellari. Bulutli texnologiyalarning
xususiyatlari.
Bulutli texnologiyalar (yoki bulutli hisoblash, cloud computing) - raqamli ma'lumotlarning taqsimlangan qayta ishlash texnologiyalari bo'lib, ular yordamida kompyuter resurslari Internet foydalanuvchisiga onlayn xizmat sifatida taqdim etiladi. Dasturlar ishlaydi va natijalarni lokal kompyuterdagi veb-brauzer oynasida ko'rsatadi. Shu bilan birga, ishlash uchun zarur bo'lgan barcha dasturiy ilovalar va ularning ma'lumotlari masofaviy Internet-serverda joylashgan bo'lib, vaqtinchalik mijoz tomonida keshlanadi: Shaxsiy kompyuterlarda, o'yin pristavkalarida, noutbuklarda, smartfonlarda ...

• 
  Ommaviy bulut - bir vaqtning o'zida ko'plab foydalanuvchilarning IT infratuzilmasi. Ammo foydalanuvchilarda ushbu bulutni boshqarish va
  

saqlash imkoniyati yo'q, barcha mas'uliyat ushbu bulut egasiga yuklangan. Har qanday kompaniya yoki jismoniy shaxs taklif etilayotgan xizmatlarning abonentiga aylanishi mumkin.

• 
  Xususiy bulut - bu faqat bitta abonent tomonidan o'z manfaatlarini ko'zlab boshqaradigan va boshqariladigan IT infratuzilmasi. Xususiy bulutni boshqarish infratuzilmasi foydalanuvchining binosida, tashqi operatorda yoki qisman foydalanuvchi va operatorda joylashtirilishi mumkin.
  
• 
  Jamoaviy bulut. Muayyan iste'molchilar hamjamiyatining umumiy tashvishlari (masalan, missiyalar, xavfsizlik talablari, siyosatlar) bilan foydalanish uchun tayyorlangan bulutli infratuzilma.
  
• 
  Gibrid bulut - bu ommaviy va xususiy bulutlarning eng yaxshi sifatlarini o‘zida mujassam etgan IT infratuzilmasi. Bunday kompozitsiyada standartlashtirilgan yoki xususiy texnologiyalar bilan o'zaro bog'langan noyob ob'ektlar mavjud bo'lib, ular bizga ma'lumotlar yoki ilovalarni komponentlar o'rtasida uzatish imkonini beradi (masalan, bulutlar orasidagi yukni muvozanatlash uchun).
  

Bulutli hisoblashda uchta alohida toifani ajratish mumkin:

1. 
   Quyi daraja - “Infratuzilma xizmat sifatida” (IaaS, infrastructure as a service). Foydalanuvchilar asosiy hisoblash resurslari - protsessorlar va saqlash qurilmalariga ega bo`ladi va ulardan o'zlarining operatsion tizimlari va ilovalarini yaratish uchun foydalanadilar. Iste'molchi asosiy bulut infratuzilmasini nazorat qilmaydi, lekin operatsion tizimlar, saqlash tizimlari va o'rnatilgan ilovalar ustidan nazorat qila oladi.
   
2. 
   O‘rta daraja - “Platforma sifatida xizmat" (PaaS, Platforma as a service). Foydalanuvchilar xizmat ko'rsatuvchi provayder tomonidan taqdim etilgan platformada o'z ilovalarini o'rnatish imkoniyatiga ega. Foydalanuvchi asosiy bulut infratuzilmasini nazorat qilmaydi: tarmoqlar, serverlar, operatsion tizimlar va saqlash tizimlari, lekin joylashtirilgan ilovalar va hosting muhitining ba'zi konfiguratsiya parametrlarini nazorat qiladi.
   
3. 
   Bulutli hisoblashning yuqori darajasi “DT xizmat sifatida" (SaaS, Software as a Service). Bulut nafaqat ma'lumotlarni, balki u bilan bog'liq ilovalarni ham saqlaydi va foydalanuvchi ishlashi uchun faqat veb-brauzer kerak. Iste'molchi bulutli infratuzilmada ishlaydigan provayderning ilovalaridan foydalanadi. Shu bilan birga, foydalanuvchi bulutning asosiy infratuzilmasini - tarmoqlarni, serverlarni, operatsion tizimlarni, saqlash tizimlarini, hatto individual dastur sozlamalarini ham nazorat qilmaydi, ba'zi foydalanuvchi ilovalari konfiguratsiya sozlamalari bundan mustasno.
   

4. 
   DRaaS (Disaster Recovery as a Service - ma’lumotlarni qayta tiklash xizmati) ni anglatadi. Provayder bulutidan foydalangan holda falokatni tiklash yechimlarini taqdim etish imkoniyati. Mijozning asosiy saytidagi ma'lumotlar bulutli provayder saytiga ko'chiriladi. Bunday yechimlar, ayniqsa, biznes uchun muhim ilovalar soni ko'p bo'lgan kompaniyalar uchun qiziqarli.
   
5. 
   BaaS (Banking as a service - xizmat sifatida zaxiralash". Bu mijoz ma'lumotlarini provayder bulutiga zaxiralash xizmati. Xizmatni taqdim etuvchi nafaqat ma’lumotlarni saqlash joyini, balki tez va ishonchli nusxa ko'chirish vositalarini ham taqdim etadi.
   

3. Bulutli texnologiyalarning afzalliklari va kamchiliklari.

Texnologiyaning afzalligi shundaki, foydalanuvchi o'z ma'lumotlariga kirish huquqiga ega, lekin u ishlaydigan infratuzilma, operatsion tizim va dasturiy ta'minot haqida tashvishlanishga hojat yo'q. Bulut so'zi barcha texnik tafsilotlarni yashiradigan murakkab infratuzilmaning metaforasidir.
Bulutli hisoblash texnologiyalari quyidagi muammolarni hal qilishga qaratilgan:

1. 
   Bir nechta raqamli qurilmalarda fayllar bilan qulay ishlash: ularni bir qurilmadan ikkinchisiga o‘tkazmasdan, dasturiy ta’minotning mosligi haqida tashvishlanmasdan tahrirlash va qayta ishlash.
   
2. 
   Kompyuterning qattiq diskida yoki flesh-kartada cheklangan joy muammosini hal qilish.
   
3. 
   Litsenziyalangan dasturiy ta'minot masalasi.
   
4. 
   Bir vaqtning o'zida bir nechta foydalanuvchi uchun bitta hujjat ustida ishlash imkoniyati va h.k.