Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti tarix o’qitish metodikasi ta’lim yo’nalishi
2-BOB. Jamiyatni demokratlashtirishda ommaviy axborot
Yüklə 426,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
26
2-BOB. Jamiyatni demokratlashtirishda ommaviy axborot vositalarining ahamiyati. 2.1. Ommaviy axborot vositalarining fuqarolik jamiyatini yuksaltirishdagi o`rni. Respublikamiz Prezidenti Islom Karimov “Kuchli davlatdan – kuchli fuqarolik jamiyati sari” 1 degan shiorni kun tartibiga qo`ydi. O`zbekistonda huquqiy demokratik davlat qurish va adolatli fuqarolik jamiyatini shakllantirishdek ezgu maqsadlarni ro`yyobga chiqarish yo`lida jamiyatimiz a`zolarini xolis, tezkor va haqqoniy axborot bilan ta`minlashda ommaviy axborot vositalarining o`rni va mavqei tobora mustahkamlanib bormoqda. “Ommaviy axborot vositalari to`g’risida”gi qonunning 11-moddasida qayd etilishicha: “O`zbekiston Respublikasining yuridik va jismoniy shaxslari ommaviy axborot vositalarini ta`sis etish huquqiga egadirlar. Ommaviy axborot vositasi bir necha muassis tomonidan ham ta`sis etilishi mumkin”. 2 ayni paytda, mamlakatimizda yuzdan ziyod nodavlat ommaviy axborot vositasi faoliyat ko`rsatayotgani ham, ko`p jihatdan, ana shu imkoniyat samarasidir. Istiqlol tufayli fuqarolarimizning dunyoqarashi, tafakkuri, huquqiy ongi va madaniyati tubdan o`zgardi. Ularning ijtimoiy-siyosiy faolligi oshdi. Jamiyatda yuz berayotgan o`zgarishlarga befarqlik munosabatidan voz kechilmoqda, manfaatdorlik hissi qaror topmoqda. Demokratik ko`nikmalar fuqarolarimiz hayot tarziga tobora chuqur singib bormoqda. Vatandoshlarimizning davlat va jamiyat hayotida faol ishtirok etishi esa, o`z navbatida, jamiyatimizni yanada demokratlashtirish, erkinlishtirish va fuqarolik institutlarini shakllantirish bilan chambarchas bog’liq.
1 Karimov I. Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizaciya va isloh etishdir. // O`zbekiston demokratik taraqqiyotning yangi bosqichida. – T.: “O`Zbekiston”, 2005. 27-bet. 2 To`rtinchi hokimiyat: O`zbekiston Respublikasining qonunlari, qarorlari va boshqa hujjatlari to`plami, - T.: “Mehnat”, 1998, 65-bet. 27
Fuqarolik jamiyatining eng muhim institutlari sirasiga nodavlat notijorat tashkilotlari, ommaviy axborot vositalari, mahalla, oila, shaxs kabi turli –tuman sub`ektlar kirishini nazarda tutgan holda, shuni ta`kidlash o`rinlki, fuqarolik jamiyatini shakllantirishning ustuvor yo`nalishlaridan biri – jamoat birlashmalarini, nodavlat notijorat tashkilotlarini rivojlantirishdir. Konstitutsiyamizning 58-moddasida davlat
jamoat birlashmalarining huquqlari va qonuniy manfaatlariga rioya etilishini ta`minlaydi. Ularga ijtimoiy hayotda ishtirok etish uchun teng huquqiy imkoniyatlar yaratib beradi, deb belgilab qo`yilgan. Hozirgi paytda mamlakatimizda 5 mingtadan ortiq nodavlat notijorat tashkilot faoliyat ko`rsatmoqda. Odamlar ongida
demokratik qadriyatlarni mustahkamlashda, ularning siyosiy va fuqarolik faolligini oshirishda, mamlakatda ro`y berayotgan demokratik o`zgarishlarning ko`lamini kengaytirish va chuqurlashtirishda bu tashkilotlarning o`rni va ahamiyati beqiyosdir. 1
Milliy qonunchilikka muvofiq ushbu tashkilotlar o`z ommaviy axborot vositalarini ta`sis etish huquqiga ega. Nodavlat notijorat tashkilotlar muassis va hamuassis bo`lgan ommaviy axborot vositlarining soni ko`p bo`lgani bois, faqat xotin-qizlar nashrlarini misol sifatida sanash bilan kifoyalanamiz. “Sanam” tadbirkor ayollar jurnali, “Saodat”, “Mashhura”, “Saida” jurnallari, “Aral kiuzlari” nohukamt jurnali, “Gulchehralar”, “Oila va jamiyat” respublika gazetalari, viloyatlarda chop etiladigan “ayol olami”, “Oydin”, “Iqbol”, “Qizbibi”, “Ayol va jamiyat”, “Ayol va zamon”, “Xonadon”, “Nafosat” gazetalari shular jumlasidandir. 2
Shuni ham aytish joizki, ayni paytda O`zbekiston Prezidentining 2004 yil 25 maydagi “O`zbekiston Xotin-qizlar” qo`mitasi faoliyatini qo`llab-quvvatlash borasidagi qo`shimcha chora-tadbirlar to`g’risida”gi farmoni va ushbu Farmon ijrosi yo`lida Vazirlar Mahkamasi qabul qilgan 2004 yil 29 iyundagi qaror doirasida mamlakatimizda ayollar hayotini yoritadigan matbuot nashrlari
1 Karimov I.Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizaciya va isloh etishdir. //O`zbekiston demokratik taraqqiyotning yangi bosqichida. – T.: “O`zbekiston”, 2005, 28-bet. 2 O`zbekiston ayollar nodavlat notijorat tashkilotlari. Ma`lumotnoma. – T.: 2000. 435-445-betlar. 28
faoliyatini zamon talablari darajasiga ko`tarish borasida sezilarli ishlar amalga oshirilayotir. Fuqarolik jamiyatining yana bir instituti – siyosiy partiyalar bo`lib, ularga tegishli ommaviy nnashrlar nafaqat partiyaviy mansubligi, balki soni, davriyligi, tiraji, tarqalish ko`lamlari turlicha ekani bilan ham ajralib turadi. Tadbirkorlik va ishbilarmonlar harakati – O`zbekiston Liberal-demokratik partiyasining nashri – “XXI asr”, “Adolat” social demokratik partiyasi nashri – “Adolat” gazetasi. “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi nashri – “Milliy tiklanish” gazetasi, “Fidokor” gazetasi esa Fidokorlar milliy demokratik partiyasining nashri hisoblanadi. Xalq demokratik partiyasi boshqa siyosiy partiyalarga nisbatan ko`proq nashrlarga ega. XDP Markaziy kengashi “O`zbekiston ovozi”, “Golos Uzbekistana” gazetalari va “Muloqot” jurnaliga muassisdir. Ushbu partiyaning joylarda ham bir qancha nashrlari chop etilmoqda. Fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organlarining universal nashri sifatida “Mahalla” gazetasini tilga olish maqsadga muvofiqdir. Fuqarolik jamiyatining muhim institutlaridan yana biri – ommaviy axborot vositalari bo`lib, keyingi yillarda nodavlat yo`nalishdagi ommaviy axborot vositalarining faollashgani ayniqsa yaqqol ko`zga tashlanayapti. 2005 yilda respublikamizda faoliyat yuritayotgan 50 ta nodavlat teleradiostudiya rahbarlari tomonidan O`zbekiston elektron ommaviy axborot vositalari milliy assosiasiyasi /O`zeOAVMA/ ta`sis etilgani bu jabhadagi sa`y- harakatlarni tamomila yangi bosqichga ko`tardi. O`zeOAVMA – nodavlat notijorat tashkilot bo`lib, bugungi kunda unga a`zo teleradiostudiyalar etmishdan ortiq kanal orqali o`z materiallarini efirga uzatmoqda. Tarkibida qariyb bir ming besh yuz nafar ijodiy va texnik xodim ishlab turgan O`zeOAVMA a`zolarining umumiy auditoriyasi yurtimiz aholisining qaryib 18 million nafarini tashkil etadi. Ular mamlakatimiz hududining 70 foizini qamrab olgan. Shunday ekan, O`zbekiston elektron ommaviy axborot vositalari milliy assosiasiyasi, O`zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi kabi mustaqil, o`zini o`zi
29
boshqaruvchi, hukumatga qarashli bo`lmagan professional tuzilmalar paydo bo`layotganini aytish zarur. Jurnalistlar ijodiy uyushmasining asosiy maqsadi, uning Nizomida qayd etilganidek: “jurnalistlarning jamiyatdagi tutgan o`rni va mavqeini ko`tarish, mulkchilik shaklidan qat`i nazar turli gazeta-jurnallar, tele va radilkanallarda, nashriyotlar va axborot agentliklarida ishlayotgan, shuningdek erkin ijodkorlarning ijtimoiy-iqtisodiy, ijodiy hamda mualliflik huquqlarini, sha`ni va qadr-qimmatini, davlat va jamoat tashkilotlari, ommaviy axborot vositalarining muassislari va noshirlari oldidagi huquq va manfaatlarini himoya qilishga ko`maklashishdan iborat” (Nizomning II bob, 2.1-moddasi). 1
jadallashtirishi, o`zaro faoliyatini muvofiqlashtirishga intilishi va sohada o`zini o`zi boshqarish tizimini izchil yo`lga qo`yishi kerak bo`ladi. Keyingi yillarda jurnalistlarning geografik joylashuv yoki ixtisoslashuv kabi asoslarga tayangan holda jamoatchilik asosidagi turli kasb tashkilotlari tuzish tajribasi ommalashganini ham kuzatish mumkin. 1999-2006 yillar oralig’ida “Ayol jurnalistlar klubi”, Xorijda tahsil olgan, malaka oshirib qaytgan o`zbek jurnalistlarining “33+” klubi, “Matbuot kotiblari klubi”, “Toshkent jurnalistlar klubi”, shuningdek vodiy jurnalistlarining “Hamkor”, Buxoro jurnalistlarining “Reportyor” klublari, Sport jurnalistlari klubi, ekolog jurnalistlar assosiasiyasi kabi tuzilmalar tashkil topdi. 2
tomonlama qo`llab-quvvatlash muhim va mustaqillikni mustahkamlashda alohida ahamiyat kasb etadi. Yüklə 426,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|