Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti

V. Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………..30



Kirish
^{Oʼzbekistonda yuzaga kelgan vaziyat iqtisodiyotning rivojlanishini intensiv yoʼlga oʼtkazishni, resurslarning barcha turlaridan oqilona foydalanishni, ishlab chiqarishga tobora takomillashgan mehnat qurollarini joriy etishni juda ham muhim vazifa qilib qoʼymoqda.
Korxonalarni texnik jihatdan qayta qurollantirish, kam chiqitli va chiqitsiz texnologiyalardan, ilgʼor konstruktsiyali materiallardan foydalanish dasturlarini amalga oshirish asosidagina mehnat unumdorligini oʼstirish, mahsulot sifatini yaxshilash, aholining xarid talabini qondirish, ilm-fan ishlab chiqarish tarmoqlarni, ayniksa, elektronika, asbobsozlik, hisoblash texnikasi, aloqa vositalari ishlab chiqarishlarini rivojlantirish vazifasi kelib chiqadi. Bularning xammasi axborotlashtirishning ulkan imkoniyatlaridan eng samarali foydalanishni, uning bozor munosabatlariga oʼtish davridagi jaraѐnlariga taʼsirini kuchaytirishning eng dolzarb vazifasiga aylantirmoqda.
Insoniyat turmush tarzining rivojlanishi yangi- yangi kashfiѐtlarning yaratilishiga sabab boʼlmoqda. Inson yangilik yaratish jaraѐnida har-xil toʼsiqlarga duch keladi va shu toʼsiqlarni yengib oʼtish mobaynida yana yangi
kashfiѐtlar vujudga keladi. Lekin, xayot tajribalaridan maʼlumki, koʼpincha yangi kashfiyot maʼlum bir muammoni xal qilish jarayonida yuzaga keladi.}

1. 
   Texnologik qism
   

1.1.S9295 tipidagi, fotodiod va tranzistordan tuzilgan sezgir element


Qurilma juda kuchsiz infraqizlil nurlar oqimini sezishga mo’ljallangan.Harbiy samolyotlarni aniqlash va yo'q qilish juda sezgir bo'lgan infraqizil nurlarni sezadigan elektron boshni o'z ichiga olgan raketalar tomonidan amalga oshiriladi. Bu nurlar harbiy va boshqa samolyotlarning dvigatellari orqali tarqaladi. Ushbu muammoning asosiy sababi issiq gazlardan oqib chiqadi dvigatel nasadkalari. Infraqizil nurlarning nurlanishini kamaytirish va bostirishning turli usullari mavjud. O'lchash uchu nurlanishni bostirish samaradorligi, o'ta sezgir infraqizil datchikli maxsus qurilma qurildi. Bu sensor S9295 bir qurilma hisoblanadi.Keng spektral diapazonli o'lchov fotodiodi va maydon bilan juda sezgir aniqlikdagi operasion kuchaytirgichdan iborat- kirishdagi effektli tranzistorlar. Qurilma shuningdek, fotodiodni sovutish uchun haroratni nazorat qilish uchun TE sovutgichi va termistorni ham o'z ichiga oladi yanada barqaror ishlashi uchun. Barcha komponentlar sapfir ustiga joylashtirilgan bitta qobiq shaklida ishlab chiqariladi past oqish oqimi plitalar bilan qobiqning o'zi havo o'tkazmaydigan idishga joylashtirilgan.

1.1-rasm.S9295 asbobining sxemasi

1.2-rasm.S9295 asbobining ko’rinishi
Fotodiod va kuchaytirgichdan tashqari, kodlovchi ham rezistorni o'z ichiga oladi RF = 10Gom, harorat o'lchash uchun bir thermistor va bir -25 s haroratini saqlash uchun elektron sovutgich.
Bularning barchasi bitta sapfir chipiga qurilgan mat, juda katta qarshilikka ega va bu oqish uchun oqimlar deyarli nolga teng.
S9295 chipi quyidagi muhim parametrlarga ega:
- oyna ko'rinishidagi katta aktiv maydon 10x10 mm. o'lchamli
-Aniq optimallashtirilgan kremniyli fotodiod fotometriya ultrabinafsha dan yaqin infraqizilgacha oralig'i va 190 dan 1100 nm gacha aniqroq.
- Sapfir kristal oyna bilan Kompakt muhrlangan ishi.
-Juda katta bo'lgan ichki aniq operasion kuchaytirgich kirishda kirish empedans va Feta tranzistorlari. Juda yuqori daromad qurilgan tomonidan taqdim etiladi yuqori voltli RF rezistorida = 10G , teskari aloqa kiritilgan tezkor amplifier.
- Past shovqin darajasi.
- Yuqori samarali sovutish bilan chip o'zi ichiga qurilgan
50 daraja harorat farqi.
-Yuqori barqarorlik bilan ajralmas termistӧr.
Bu parametrlar ularni o'lchash mumkinligini ta'minlaydi juda kam zichlikdagi yorug'lik oqimi bilan.
Asbobning asosiy maqsadi o'lchashdir yorug'lik oqimi, asosan infraqizil mintaqada ko'p past amplituda. Bunga uning yuksakligi tufayli erishiladi -5.1 bo'lgan befarqligi, Nimani ko'rsatish uchun bu sezuvchanlik amalda anglatadi, biz bir qilamiz bir tomondan S9295 fotodiodli enkoderni solishtirish va fotoelektron multiplikator (PMT), etakchi bo'lgan qurilma bu borada. Buning uchun, biz chiqish nima hisoblash mumkin kuchlanish taxmin ostida ekanligini PMT fotokatod foton hisoblanadi. Fotonni hisoblash rejimida yagona fotokatod chiqaradigan fotoelektron C=zaryadga ega 1.6*10-19 [C]. Agar elektron fotomultiplierning daromad
e = 5 * 106 MSS , u holda anod tokining chiqish zaryadi beriladi:

Ayrim moddalarga yorug’lik tushganda, energiya modda atomlari tomonidan yutilib, elektron – kovak juftini hosil kiladi. Bu moddadan yasalgan material uchlariga kuchlanish berilsa, elektronlar bir tomonga, kovaklar ikkinchi tomonga xarakat kiladi. Yoruglik intensivligi ortishi bilan tok kuchi ham ortib boradi.
Fotoelektrik kurilmalar yoruglik ta’sirida kuchlanish hosil kiladi. Odatda ular p-o’tishga ega bo’lib, hosil bo’lgan kuchlanishning musbat qutbi n-soxada bo‘ladi. Bu kuchlanish tashqi zanjirga ulansa tok hosil qilishmumkin. Tok yo‘nalishi o’tish yo‘nalishiga qarama-qarshi bo‘ladi.Fotodiodlar–yorug’lik ta’sirida elektr tokini o’tkazuvchi qurilma sifatida ishlatilishi mumkin.