Navoiy kon-metallurgiya kombinati

8-9 mavzu. Hozirgi zamon jamiyatida pedagog kasbi va pedagogik mahorat. REJA:

1. 
   Tarbiyaning mazmuni va maqsadi, tamoyillari.
   
2. 
   Tarbiya metodlari va vositalari.
   
3. 
   O‘zbekistonda ta’lim va tarbiyaga bo‘lgan munosabat, olib borilayotgan islohotlar.
   

Tayanch so`z va iboralar: tarbiya, tarbiya qoidalari, maqsadi, metodi, tarbiyaning qonuniyatlari, tushuntirish, namuna, ijtimoiy ong, suhbat, hikoya, mashq va o`rgatish metodi, o`z- o`zini tarbiyalash metodi, O`zbekistonda ta`lim tizimi.

1.Tarbiya mazmuni va maqsadi. Tarbiyaborasidagiboytajribalarigatayanadi. Tarbiya
nazariyasi o‘z qoidalarini asoslash uchun falsafa, sotsiologiya, etika, estetika, fiziologiya, psixologiya fanlari ma`lumotlaridan foydalanadi. Hozirgi zamon pedagogikasida tarbiya tarbiyachining tarbiyalanuvchi shaxsiga oddiy ta’sir ko‘rsatishi emas, balki tarbiyachilar va tarbiyalanuvchilarning aniq bir maqsadga qaratilgan, bir-biri bilan hamkorlikda qiladigan munosabatlari va o‘zaro ta’sir ko‘rsatishi ekanligi alohida ta’kidlanadi.
Tarbiyaaqlli, odobli, mehnatsevar, bilimli, sog‘lom, e’tiqodli, dilipok, hartomonlamama’naviyrivojlangan, vatanparvar, insonparvar, barkamol shaxsni shakllantirishni ko‘zda tutadi. Tarbiya mahalliy, ijtimoiy - iqtisodiy shart - sharoitlar, milliy an’analar va mintaqalararo xususiyatlarni hisobga olgan holda olib boriladi. Tarbiya jarayonida kishining turli qobiliyatlari rivojlanadi. Xarakteri, g’oyaviy, axloqiy, irodaviy, estetik xislatlari shakllanadi, tabiatga, jamiyatga ilmiy qarashlar tizimi tarkib topadi, jismoniy kuch-quvvatlari mustahkamlanadi.
Bola kattalarning tajribalarini sust holda emas, balki faol ravishda o‘zlashtiradi: bu o‘zlashtirishda uning ongli harakati, tirishqoqligi ahamiyatga ega bo'ladi. Tarbiyalanuvchilar muayyan darajada faol faoliyat ko‘rsatmasalar tajriba va bilimni o‘zlashtira olmaydilar. Bolaning yoshi ulg‘ayib borgan sari bu faollik tobora ko`proq mustaqillik xususiyatlariga ega bo'lib boradi: tarbiyalanuvchilar o‘zlarida dunyoqarashni tarkib toptirishga, o‘z- o‘zini takomillashtirish, tabiat, jamiyat va turmushda uchraydigan hodisalarni tushunishga hamda idrok etilgan narsalarga tanqidiy munosabatda bo‘lishga ko‘nika boradilar.
Hamma davrlarning ilg‘or kishilari tarbiyaga yuqori baho berganlar. Xalq donishmandlari va mutafakkirlaridan Abu Nasr Farobiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino,
Mirzo Ulug‘bek, Alisher Navoiy, Zavqiy, Furqat, Avaz 0‘tar, Hamza Hakimzoda Niyoziy, Abdulla Avloniylar inson kamolotini ilm-fan va tarbiyada deb bildilar.Tarbiya jarayonida kattalar, tarbiyachilar va tarbiyalanuvchilar jamoasi hisoblanadi. Shaxsning rivojlanishi tarbiyaning sifatiga bogliqdir. Ayni chog‘da tarbiyaning mazmuni, shakli va metodlari shaxsning rivojlanish darajasiga bogliq. Tarbiyajarayoni murakkabdir.Shuning uchun ham u tarbiyachidan bolaning ruhiy holati, aqliy va jismoniy imkoniyatlarini hisobga olib, mehribonlik bilan yondashishni talab qiladi. Tarbiyachi tarbiyalanuvchi shaxsini diqqat bilan o‘rganishi, ularni tushunishi, hurmat qilishi lozim.
Tarbiyalanuvchilarning hayotiy faoliyati jamiyat uchun qanchalik foydali, maqsadga muvofiq va ularning munosabatlari oqilona tashkil qilinar ekan, tarbiyajarayoni shunchalik samarali amalga oshiriladi.Insonni uning atrofini qurshab turgan vositalar: oila, ota-onasi, maktab, do`stlari, atrof-muhit, ommaviy axborot vositalari, san'at, adabiyot, tabiat va hokazolar tarbiyalaydi. Shaxsning rivojlanish va shakllanish jarayonini boshqarib borish kerak. Shunga ahamiyat berish lozimki, amalda tarbiyaviy jarayon umumxalq ishi va uzluksiz bo`lsin, barcha yoshdagi bolalarni qamrab olsin, turli ijtimoiy, jamoat va davlat institutlari va muassasalarining shaxs o‘zaro munosabatda bo'ladi. Bu munosabat o‘zaro tushunish, ishonch, hamkorlik asosida qurilishi lozim. Maktab butun tarbiya ishini hayot bilan hamohang tarzda, o‘quvchilarga o'tmish, tarix, san'at haqidagi ma’lumotlarni chuqur o‘rgatishi, xalq pedagogikasi asosida ish yuritishi, buyuk allomalarning farzand tarbiyasi borasidagi pedagogik qarashlari, inson ruhini chuqur o‘rganib, sharqona urf-odatlar, an’analar asosida mehnat malakasini singdirishi lozim.