Navoiy viloyati

Bir metrli tuproq qatlami uchun sho‘r yuvish mе’yorini V.R.Volobuev formulasidan foydalanib aniqlanadi:

м³/га.
bu yerda: h - sho‘r yuvish qatlami qalinligi, m. (topshiriq blankasidan olinadi)
- erkin tuz berish ko‘rsatkichi. (1-jadval)


1-jadval: - Erkin tuz berish ko‘rsatkichini aniqlash jadvali

Tuproqning mexanik tarkibi	Xlorli	Sulfat xlorli	Xlor Sulfatli	Sulfatli
Yengil qumoq	0,62	0,72	0,82	1,18
O‘rta qumoq	0,92	1,02	1,12	1,48
Og‘ir qumoq	1,22	1,32	1,42	1,78

S_D - tuproqdagi tuzlarning dastlabki miqdori %. (topshiriq blankasidan olinadi)
S_ч - tuproqdagi tuzlarning yo‘l qo‘yilgan chegaraviy miqdori, %
S_ч ning qiymatlari sulfatli va xlor sulfatli sho‘rlanishda xlor tuzlarining miqdori bo‘yicha, xlorli va sulfat-xlorli sho‘rlanishda esa tuproqdagi umumiy tuzlar miqdori (quruq qoldiq) bo‘yicha hisoblanadi. (2-jadval)


2-jadval: S_ч Tuproqdagi tuzlarning yo‘l qo‘yilgan chegaraviy miqdori

Sho‘rlanish turi	Tuzlarning yo‘l qo‘yilgan chegaraviy miqdori
	Quruq qoldiq	Xlor ioni	Sulfat ioni
Xlorli	0,3	0,01-0,03	0,02
Sulfat xlorli	0,3	0,01-0,03	0,04
Xlor Sulfatli	0,4	0,01-0,03	0,19
Sulfatli	1,0	0,01-0,03	0,82

2- Agar sho‘r yuvish qatlami qalinligi 1 m dan oshsa, unda sho‘r yuvish me’yori quyidagi formuladan aniqlanadi:

bu yerda: - sho‘r suvlarni olib chiqib ketish tezligiga bog‘liq koeffitsient; =2

3. 
   V.A.Kovda formulasi (sho‘rtob tuproqlar uchun) bo‘yicha sho‘r yuvish me’yorini aniqlash
   

bu yerda:

h₁- tuproqning mexanik tarkibini hisobga oluvchi koeffitsient:
Yengil qumoqda h₁ = 0,5 O‘rta qumoq h₁ = 1 Og‘ir qumoqda h₁ = 2
h₂ – sizot suvlarining joylashish chuqurligiga bog‘liq koeffitsient. h₂ =1
h₃ - sizot suvlarining minerallashganlik darajasiga bog‘liq koeffitsient.
Kam sho‘rlangan tuproqlarda h₃ =1
x – tuproqning quruq massasiga nisbatan % hisobida suvda eriydigan tuzlarning miqdori x = 0,5 %


Mavsumiy sho‘r yuvish me’yorini aniqlash


hc – sho‘r yuvishdan so‘ng sizot suvlarining yo‘l qo‘yilgan ko‘tarilish balandligi
hc H – H_b , m
H - Sho‘r yuvishdan oldingi sizot suvlarining sathi, m (topshiriq blankasidan olinadi).
H_b – sizot suvlarining yo‘l qo‘yilgan sathi, tuproqning mexanik tarkibiga bog‘liq
Yengil qumoqda H_b = 1,3 m O‘rta qumoq H_b = 1,5 m Og‘ir qumoqda H_b = 1,8 m
_{A -} tuproqning g‘ovakligi, hajmga nisbatan % hisobida
_Yengil qumoqda _{A= 50 % O‘rta qumoqda A=48 % Og‘ir qumoq A= 43 %}
- tuproqning chegaraviy nam sig‘imi, g‘ovalikka nisbatan =68 %
- tuproq sho‘r yuvish oldidagi dala nam sig‘imi =42,6 %
- tuproq cheklangan dala nam sig‘imi, tuproq og‘irligiga nisbatan % hisobida
=20÷24 %
Sho‘r yuvish sonini belgilaymiz:

Mavsumiy sho‘r yuvish me’yorini amalga oshirish soni va bir marotabalik sho‘r yuvish me’yorini belgilaymiz.
, m³/gа
Ikkinch tomondan esa eng kata me’yor:
, m³/gа
h- sho‘r yuvish chekidagi suvning chuqurligi, h= (0,15-0,25) m
Sho‘r yuvishni ikkiga bo‘lib olib boramiz:
va = M_m – m_i , m³/gа