Naxçivan dialekt və ŞİVƏLƏRİNİn lüĞƏTİ

XAŞMAR (Nursu)//XƏŞMƏR (Biçənək) – arı səbətini 
128 
 

---

yarıya bölmək üçün səbətin içərisinə haça şəklində qoyulan iki 
çubuq. 
XATAKÜN  (
Bulqan,  Naxçıvan,  Şıxmahmud)  – 
fırıldaqçı,  dələduz.  –Qaynımın  oğlu  xatakün  uşaxdı,  salamat 
adam d
əyir. 
XATINBARMAĞI (Babək, Şərur) – yabanı bitki. 
XEYLAX  (
əksər şivələrdə) – xeyli, çox. –Xeylax pal-
paltar yığmışam, göndərəcəm kəndə uşaxlara. 
XƏBƏR  ÇƏRŞƏNBƏ  (Şərur)  -  boz  ayın  ikinci 
ç
ərşənbəsi.  –Xəbər çərşəmbədə  bəzi çiçəx'lər  açar,  yanı  ki, 
yazın gəlişini xəbər verər. 
XƏÇİRDƏX'  (Nursu,  Türkeş)//XƏCİRGƏT  (Kolanı) 
–  t
əndirin,  ocağın  üstünə  qazan  qoymaq üçün eninə  qoyulan 
yastı dəmir. –Xəçirdəyi qoyarıx, qazanı qoyarıx onun üsdünə. 
XƏCONNİ  (Unus)  –  xörək  bişirilən yer. –Heş 
böyünn
əri xəconnidən qırağa çıxamməmişəm.  
XƏFƏ (əksər şivələrdə) – qapalı, havası ağır olan yer.-
M
ən xəfə yerdə oturammıram, boğuluram. 
XƏFƏNƏX'  (Babək,  Naxçıvan)  –  öskürək, çox 
öskür
ən adam. –Birdən  baxırsan  ki,  xəfənəyi tutdu, ta 
danışammır. 
ХƏFƏNG  (Bist,  Vənənd)  -  sаmаvаrın  оdunu 
söndürmək  üçün  istifаdə  оlunаn  qаpаq.  -Хəfəng  simаvərin 
utunu söndürmək üçündü. 
XƏFLƏNMƏX'  (Naxçıvan)  –  qorxmaq.  –Həyət elədi 
ki, adam gec
ə vaxdı çıxammır, xəflənir. 
129 
 

---

XƏX'LƏNMƏX'  (Məzrə)  –  şumlanmış  yerin  gün 
vurub daha da yaxşılaşması. –Yeri birəz qabaxdan şumnamax 
lazımdı ki, qalıb xəx'lənsin.  
XƏKAB  (əksər  şivələrdə)  –  toxum səpiləndən sonra 
veril
ən birinci su. 
XƏLƏT (Babək, Naxçıvan, Şahbuz, Şərur) – hədiyyə, 
n
əmər. –Gəlinin belin kim bağlasa gərəx' ona xələt verəsən. 
XƏLİLİ (Kəngərli, Sədərək) – tez yetişən üzüm növü. 
–Mövlüyümüz pütün x
əlili üzümdü. 
ХƏMBƏR (Ələhi, Xurs) – qаrğıdаlı. -Bizzər qаrğıdаlı 
dеməniх, хəmbər dеyəriх. 
XƏMİRRƏMƏK  (Şahbuz)  –  taxılın  yaş  olması 
nəticəsində  dəyirmanın  boğazında  xəmir  əmələ  gəlməsi.  –
Taxılı nəm salsan dəyirmənə xəmirriyər. 
XƏMİŞDİX'  (Daylaqlı)  –  sakitlik.  –Hələ  kin  ortalıx 
x
əmişdix'di.