Naxçivan döVLƏt universiteti 1967

 
 
LƏMAN NOVRUZOVA  
Naxçıvan Dövlət Universiteti 
UOT:581.1 
 
NAXÇIVAN  MUXTAR RESPUBLİKASI  FLORASINDA YAYILAN BƏZİ 
ASTERÇİÇƏKLİLƏRİN  İSTİFADƏ PERSPEKTİVLƏRİ 
 
 
Açar sözlər: Mürəkkəbçiçəklilər, Asterçiçəklilər, Asteraceae botaniki monitorinq, faydalı bitkilər 
Key words: Asteraceae, asteracea botanics monitoring, useful plants 
Ключевые слова: Сложноцветковые, Астерцветковые, ботаник Аsteraceae, мониторинг, 
полезные растения 
 
       Asteraceae Bercht. Et J. Presl - Asterçiçəklilər (Mürəkkəçiçəklilər) fəsiləsi örtülütoxumluların ən cavan 
qrupu  hesab  olunur,  cins  və  növlərin  sayına  görə  də  örtülütoxumlu  bitkilər  içərisində  birinci  yeri  tutur. 
Fəsilənin cins və növlərinin dəqiq sayı mübahisəlidir. Bəzi mənbələrə görə Dünya florasında  fəsiləyə 1250-
1300  cinsə  məxsus  20000-25000  növ  [
http://medgrasses.ru
],  digər  mənbələrə  görə      isə  1150-1300  cinsdə 
toplanan 20000 növ aiddir [
http://floranimal.ru...
].    
      Astraçiçəklilərin  nümayəndələri  Yer  kürəsinin  bütün  qitələrində  və  iqlim  zonalarında,  xüsusilə  də   
Şimali  Amerikanın  mülayim  en  dairəsində  geniş  yayılmışlar.  Fəsilənin  bir  çox  növləri  böyük  təsərüfat 
əhəmiyyətinə  malikdirlər. Onlar  ərzaq, tərəvəz,  yem,  efir  yağlı, dərman,  texniki,  dekorativ,  ətirli-ədviyyəli 
bitkilər kimi tanınır və məişətdə istifadə olunurlar [Флора Азерб...., 1961; İbadullayeva və b., 2013]. 
 Asteraceae fəsiləsinin  bir çox  cinslərinin  polimorf  olması,  növlərinin  öz  aralarında  hibridləşməsi,  eləcə 
də  küllü  miqdarda  toxum  əmələ  gətirərək    yayıldıqları  əraziyə  tez  uyğunlaşıb  inkişaf  etmələri 
növəmələgəlmə prosesinin fəal getməsinə və yeni növlərlə zənginləşməsinə səbəb olur. Nəticədə yeni-yeni 
taksonlar əmələ gəlir və onları da taksonomik cəhətdən təyin etmək çətin olur. 
       Asteraceae    fəsiləsinin  sistematik  tərkibində  yarımfəsilələrin  sayının    2-dən  12-yə,  tribaların  –  13(15)-
dən  43-ə  qədər  artması  göstərilmişdir  [Mustafayeva,  2014].    Naxçıvan  MR  florasında  fəsiləyə  aid  89  cins, 
337 növ qeydə alınmışdır [Talıbov və b., 2008 ]. 
 
Naxçıvan  MR  florasında  yayılan  fəsilənin  bəzi  nümayəndələrinin  antihelminit  xüsusiyyətləri 
öyrənilmiş  [İbadullayeva  et  al.,  2015]  və  qarşıya  məqsəd  qoyulmuşdur  ki,  fəsiləyə  aid  ərazidə  olan  bütün 
növlərin istifadə imkanları araşdırılsın.