Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

Tofiq Köçərli                                    - 62 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
böyük Tiqran (e.ə. 95-56-cı illər) dövründə yaranmışdır. Tiqrandan sonra ermənilər 
bir çox əsr ərzində Roma, Sasanilər Đranı və Bizans imperiyaları da daxil olmaqla 
digər ölkələrin vassaları olmuşlar». 
38 
 
Fransa tarixçisi Jorj de Malevil də həmin fikirdədir: 
«Tiqran,  romalılarla  qarşılaşmış  qonşuları  Mitridatın  və  fars  monarxının 
ümumi  çətinliklərindən  istifadə  edərək  müvəqqəti  müstəqilliyə  nail  oldu,  lakin  
nəticə etibarilə Pompey tərəfindən məğlub edildi və devrildi.  «E.ə. 95-ci ildən 56-
cı  ilədək  olan  dövr  istisna  olmaqla  Ermənistan  heç  bir  vaxt  həqiqi  müstəqillik 
qazana bilmədi və o,  həmişə hansısa uzaq imperiyanın vassalı oldu».
39 
 
ABŞ  müəllifi  Pol  Xensenin  yazdığına  görə,  «Böyük  Ermənistan  kimi  mədh 
edilən «Tiqran erməni çarlığında» ermənilər şəksiz azlıq təşkil etmişlər». 
Eramızın  387-ci  ilində  «Böyük  Ermənistan»  adlanan  ərazi  Đran  Sasanilər 
dövləti  ilə  Roma  imperiyası  arasında  bölünür.    O  zamandan  ermənilər 
dövlətçilikdən  məhrum  olurlar.  Bundan  yalnız  15  əsr  sonra,  1918-ci  ildə  indiki 
Ermənistan ərazisində erməni dövlətçiliyi yaradılır.  
E.ə. 316-cı ildən b.e. 387-ci ilinə qədər, yəni təqribən 7 əsr ərzində bu və ya 
başqa  şəkildə erməni dövləti mövcud olub . Doğrudur, Veliçkonun yazdığı kimi,  
«XI  əsrin  axırlarında  Kiçik  Kilikiyada  erməni  dövlətçiliyinin  müəyyən  görüntüsü 
yaranır. Və bu görüntü 1375-ci ildə tamamilə dağılır». Lakin nə Dağlıq Qarabağın, 
nə də Naxçıvanın Kilikiyaya, eləcə də əvvəlki erməni çarlıqlarına  heç bir aidiyyəti 
olmamışdır.  
Beləliklə  Naxçıvanın,    eləcə  də  Dağlıq  Qarabağın  «bir  neçə  minillik  ərzində 
erməni  dövlətinin  ayrılmaz  tərkib  hissəsi  olması»  haqqında  Ermənistan 
hökumətinin iddiası ağ yalandır, BMT-ni, dünya ictimaiyyətini aldatmaq  məqsədi 
güdən fitnəkarlıqdır. 
Naxçıvan  qədim  insanların  ilk  məskənlərindən,  bəşər  sivilizasiyasının  ilk 
beşiklərindən  biri  olan  diyardır.  E.ə.4-cü  minillikdə  Naxçıvanda,  Gəmiqaya 
adlanan  yerdə    həkk  olunmuş  insan,  öküz,  araba,  vəhşi  heyvan  təsvirləri  buna 
sübutdur.
40 
  Arxeoloqlar  müəyyənləşdiriblər  ki,  Naxçıvanda    erkən  əkinçi-maldar 

---