Nazariy bilim va amaliy bilimlarni baholash

II bob: Ta'lim muassasalarida baholash mezonlarini olib borilishi.
2.1 Umumiy o'rta ta'lim maktablarida olib boriladigan baholash mezonlari.
Xalq ta‟limi vazirligi tomonidan “Barkamol avlod yili” Davlat dasturi xamda O‟zbekiston Respublikasi Prezidenti Davlat maslaxatchisi xizmati va vazirlar Mahkamasi Ta‟lim, sog‟liqni saqlash, ijtimoiy muxofaza, axborot tizimlari telekommunikatsiyalar kompleksining 2010 yil 17 martdagi qo‟shma yig‟ilishida belgilangan vazifalar doirasidayangi “Umumiy o‟rta ta‟lim muassasalari o‟quvchilar bilim sifatini baholashning reyting tizimi to’g‟risida’gi Nizom loyihasi tayyorlangan.
Mazkur nizomni tayyorlash davrida ilgari qo‟llanilgan “5”baholik
xamda ko‟p ballik reyting tizimida belgilangan maqsad va vazifalarning to‟liq 
bajarilmay qolish xolatlari , ko‟plab qo‟pol xato va kamchiliklar e‟tiborga 
olingan xolda , shuningdek bu borada dunyoning rivojlangan davlatlari 
tajribalari o‟rganilgan va baholashning “quyidan yuqoriga ijobiy baholash 
“prinsipi asosda yangi o‟ziga xos , xammabop va samarali mehanizm
ishlab chiqilgan. 
Ushbu reyting tizimi ixchamligi , oddiyligi , keng jamoatchiligi uchun 
tushunarli , eng muhimi o‟quvchiningbilim olishga bo‟lgan ishtiyoqini 
rivojlantirishga imkon yaratish , o‟quvchi , o‟qituvchi va ota- onalar o‟rtasida 
hamkorlikni samarali yo‟lga qo‟yish bilan avvalgilardan farqlanadi. 
“Ilm, ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturining 159-bandida 2020-yil 1-iyunga qadar “Umumiy o‘rta ta’limning Milliy o‘quv dasturini ishlab chiqish”, bunda “Xalq ta’limi tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish maqsadida o‘quvchilarning o‘qish, matematika va tabiiy yo‘nalishdagi fanlardan savodxonlik darajasini baholashga yo‘naltirilgan PISA (The Programme for International Student Assessment) umumta’lim maktablarida ta’lim sifatini baholashning milliy tizimini yaratish” belgilab qo‘yilgan. Mazkur vazifalarning ijrosini ta’minlash maqsadida umumiy o‘rta ta’limning Milliy o‘quv dasturi loyihasini ishlab chiqish bo‘yicha ishchi guruhlar tarkibi shakllantirildi hamda Yo‘l xaritasi tasdiqlandi. Umumiy o‘rta ta’limning tarixida ilk bor joriy etilishi kutilayotgan Umumiy o‘rta ta’limning Milliy o‘quv dasturi amaldagi davlat ta’lim standarti, o‘quv dasturlarini tanqidiy tahlil qilish, keng jamoatchilikning darsliklarning mazmuniga nisbatan bildirgan fikr-mulohazalari, ta’limning keyingi bosqichi hamda zamonaviy mehnat bozorining real talablari asosida, xorijiy davlatlarning ta’lim sohasida erishgan natijalarini inobatga olgan holda ishlab chiqilmoqda. Mazkur dastur 6 ta komponentdan iborat bo‘ladi: 1) umumiy o‘rta ta’limning malaka talablari; 2) umumta’lim fanlarining konsepsiyalari; 3) umumiy o‘rta ta’limning o‘quv rejasi; 4) umumta’lim fanlarining o‘quv dasturlari; 5) umumta’lim fanlarini o‘qitish metodologiyasi; 6) baholash tizimi. Milliy o‘quv dasturini ishlab chiqish, ekspertiza qilish va tajriba-sinovdan o‘tkazish hamda bosqichma-bosqich amaliyotga joriy etish samaradorligini ta’minlash maqsadida yuqori salohiyatli milliy va xalqaro ekspertlar, jumladan, UNICEF, USAID va boshqa xalqaro tashkilotlar tomonidan taqdim etilgan xorijiy konsultantlar bilan tizimli ishlash tashkil etildi. Amaldagi davlat ta’lim standartlari, o‘quv dasturlari va o‘quv adabiyotlarini rivojlangan xorijiy davlatlarning o‘quv-me’yoriy resurslari bilan qiyoslash orqali o‘rganib chiqilmoqda, ilg‘or tajribalardan kelib chiqqan holda Milliy o‘quv dasturini ishlab chiqishda Singapur, Koreya Respublikasi, AQSH, Gongkong va Yaponiya kabi davlatlar tajribalaridan tashqari umume’tirof etilgan xalqaro baholash dasturlari talablari va metodologiyasi inobatga olinmoqda. Hozirgi kunda O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi huzuridagi Respublika ta’lim markazi va xalqaro ekspertlar tomonidan Milliy o‘quv dasturining loyihasini ishlab chiqish ishlari olib borilmoqda va 2020-2021 o‘quv yilida hududiy xalq ta’limi pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish markazlari hamda tegishli oliy ta’lim muassasalarida ekspertizadan o‘tkazilishi belgilab olindi.
Ekspertiza xulosalariga ko‘ra ishchi guruh tomonidan Milliy o‘quv dasturining barcha komponentlari takomillashtiriladi va u asosida 2021-yilning birinchi choragidan boshlab to‘liq to‘plamda 1-,2-sinflar uchun darsliklarning yangi avlodi yaratiladi. Milliy o‘quv dasturi 2021-2022 o‘quv yilidan boshlab bosqichma-bosqich tajribasinovdan o‘tkazilib, 2026-2027 o‘quv yiliga qadar to‘liq amaliyotga joriy etilishi kutilmoqda.