Nazariy o'quv mashg'ulotining o’qitish texnologiyasi

Silliqlash ishlari
Silliqlash ishlari to‘g‘rilanayotgan yuzaning shakliga qarab tanlab olingan ushlagichlar bilan tekislash bolg‘achalari yordamida qo‘lda yoki maxsus jihozlar va mexanizatsiyalashgan moslamalar yor- damida bajariladi. Masalan, avtomobil qanotlarining qattiq cho‘zilib ketgan yerlarini urish yo‘li bilan to‘g‘rilab bo‘lmaydi. Bu hollarda qattiq pachoq bo‘lgan va tekis bo‘lmay qolgan yuzalar kesib olinib, o‘rniga kerakli listni payvandlash yo‘li bilan tekislanadi. Qiyshiqliklar va egilishlar maxsus mexanik kengaytirgich yoki gidropresslar yordamida to‘g‘rilanadi.
G‘adir-budur bo‘lib qolgan yuzalar, payvand choklari maxsus termoplastik massalar (FIH—12, TTlcD-37), epoksid yelimlari yoki yumshoq kavsharlash usullarini qoTlash bilan silliqlanadi. Yuza tekislab boTmas holatda boTsa, ayrim boTaklari temir arra, temir qaychi yoki boshqa asboblar yordamida kesib tashlanib, o‘rniga shablon yordamida metall listlardan tayyorlangan boTaklar payvandlanadi.
Hozirgi vaqtda katta yuzadagi yemirilishni tiklash uchun ta’mirlashning «panel» usuli ko‘p qo’llaniladi. Zanglash yoki halokatga uchrash natijasida shikastlangan kuzov boTagi olib tashlanadi hamda uning o‘rniga yangi yoki boshqa avtomobildan kesib olingan xuddi shunga o‘xshash taTnirlash detali (paneli) o‘rnatiladi.


Avariyaga uchragan kuzovlarni to’g’irlash usullari

Avariyaga uchragan kuzovlarni to‘g‘rilash uchun maxsus moslamalardan foydalaniladi, ular kuzov profili bo‘yicha, geometrik oTchamlariga rioya qilgan holda tortish yoTi bilan o‘z holatiga keltiriladi. Bu maqsadlar uchun R620 rusumdagi jihozlardan foydalaniladi. Uning ramasiga avtomobil qotiriladi, qoTda yold gidravlik to‘g‘rilash moslamalarida kuzovni tortish va to‘g‘rilash ishlari bajariladi. Yuk avtomobillari metall kuzovlarini to‘g‘rilash tartibi uning kabina va tayanchlarini to‘g‘rilash tartibiga monand boTadi. Kuzov metalining qalinligi tayanch metalining qalinligidan katta boTganligi uchun payvandlash ishlari osonlashadi, ammo to‘g‘rilash qiyinlashadi. Payvandlash ishlarida ko‘pincha elektr yoyli payvandlash usulidan foydalaniladi, to‘g‘rilash ishlarini bajarishdan awal esa, yuza 600—650°C gacha qizdiriladi.

Bo‘yoqchilik ishlari kuzov ishlari bilan o‘zaro bog‘liq bo‘lib, ATK sharoitida bo‘yash va gruntovkalash bo‘yoqsepgichlar yordamida bajariladi. Eng ko‘p tarqalgani bosim ostida bo‘yoq sepish (0,3—0,7 MPa) bo‘lib, u maxsus jihozlar talab qilmaydi. Buning uchun bo‘yoq eritgichlar yodamida suyultiriladi. Natijada, bo‘yoq qurigach, eritgich uchib ketadi va yuzadagi bo‘yoq zarrachalari orasida yoriqlar hosil bo‘lib, yuzaning zanglashga qarshi xususiyati, ko‘rinishi va sifati pasayadi.
Nazorat savollari

1. 
   Kuzobning vazifasini ayting
   
2. 
   Kuzovning tuzilishini aytib bering
   
3. 
   Kabinaning vazifasini ayting
   
4. 
   Kabinaning tuzilishini aytib bering
   
5. 
   Avtomobilning kuzov, kabina va tayanchlarining asosiy nosozliklarini ayting
   
6. 
   Avariyaga uchragan kuzovlar qanday to’g’irlanadi.