―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

12.2-rasm. Ikki pog‗onali fil‘trlab deparafinlashtirish qurilmasining texnologik sxemasi: 
1,4,24-qabul qilgich; 2,5-vakuumli fil‘trlar; 3,6-yig‗gichlar; 7,8-vakuum-qabul qilgich; 
9,10,17.23-nasoslar; 11-suvli sovutgich; 12-issiqlik almashtirgich; 13-16-regenerativ-

---

480 
kristallizatorlar; 18-22-ammiakli-kristallizatorlar; 2 - kompressor; -inert gazning tizimi. 
12.1-jadval 
Distillyat va qoldiq xom-ashyolarni fil‘trlash harorati quyidagi jalvalda 
keltirilgan (°С): 
Distillyat xom-ashyosi 
Qoldiq xom-ashyo 
I-chi pog‗ona
II-chi pog‗ona 
-25÷-28 
-15÷-18 
-23÷-25 
-13÷-15 
12.4. Parafinsizlashtirish va moysizlashtirish qurilmasi
Parafinsizlashtirish va moysizlashtirish qurilmasi past horaratli qotish 
hamda bir vaqtning o‗zida parafinni yoki serezinni ajratib moylarni olish uchun 
mo‗ljallangan. Bunday jarayonlarni birlashtirilgan qurilmalarda amalga 
oshirishda ishlatish sarflari, bug‗ni va elektr energiyasini sarfi kamayadi, alohida 
ishlaydigan qurilmalarga taqqoslaganda ish va boshqa texnik-iqtisodiy 
ko‗rsatgichlari yaxshilanadi. 
Saralab tozalangan rafinatlar xomashyo hisoblanadi. Maqsadli mahsulot-
past haroratli qotish parafinsizlashtirilgan moy, parafin yoki serezin, qo‗shimcha 
mahsulotlar moysizlantirilgan qoldiqlar hisoblanadi. Parafinsizlantirilgan 
moyning chiqishi 65-85% ni(massasiga), parafin yoki serezin 12-15 %ni 
(massasiga) va moysizlantirilgan qoldiqlar yoki slop-voks 6-18 % ni (massasiga) 
tashkil qiladi. 
Qurilmaning asosiy bo‗limlari quyidagilar: kristallizatsiyalash, fil‘trlash, 
parafinsizlangan moyli eritmadan eritgichni regeneratsiyalash, parafin yoki 
serezinni va qoldiqlarni moysizlashtirish. Kristallashtirish va fil‘trlash 
qurilmasini bo‗linmalarini texnologik sxemasi 12.2-rasmda keltirilgan. 
Xomashyo-rafinat-nasos (14) yordamida suvli sovutgich (15) orqali 
regenerativ kristallizatorga (16-19) beriladi, u yerda I-chi pog‗onada fil‘trlanib 
olinadigan fil‘trat bilan sovutiladi. Kristallizatorlardan (16-18) xomashyo 
chiqishda unga sovuq eritgich qo‗shiladi. Eritgich nasos yordamida quruq va 
nam (ho‗l) eritgichlarni qabul qilgichidan (sxemada ko‗rsatilmagan) beriladi. 
Regenerativ kristallizatordan xomashyo amiakli kristallizatorlarga (23-25) qabul 
qilgichdan (22) kirib keladigan xladagentni bug‗lantirish hisobiga to‗planadi.

---

481 
Ras
m
-1
7
. 
Mo
y
x
o
m
as
h
y
o
si
n
i a
set
o
to
lu
o
l e
ri
tu
v
ch
is
i 
y
o
rd
ami
d
a 
to
zal
as
h
q
u
ri
lm
as
i te
x
n
o
lo
g
ik
s
x
emas
i:
1,
4
,2
4
-y
ig
`g
ic
h
lar. 
2
,5
-v
ak
u
u
m f
il
tl
ar. 
7
,8
-v
ak
u
u
m y
ig
`g
ic
h
lar
. 
1
1
-s
u
v
li
s
o
v
u
tg
ich
. 
1
2
-i
ss
il
ik
al
mas
h
g
ic
h
. 
13
-1
6
–
re
g
en
er
at
iv
k
ri
st
al
izat
o
rl
ar. 
18
-22
- 
ammi
ak
li
k
ri
st
al
iz
at
o
rl
ar. 
2
5
- 
k
o
mp
res
so
r.

---

482 
Moy eritmasida qattiq uglevodorodlarni sovutilgan suspenziyasi qabul 
qilgichga kirib keladi, u yerdan-o‗z oqimi bilan vakuumli fil‘trning I-chi 
pog‗onasiga to‗planadi.
 
Vakuumli fil‘trlardagi suspenziyani sathi uni uzatish chizig‗i bilan bog‗liq 
bo‗lgan sath rostlagichi yordamida boshqariladi. I-chi pog‗ona fil‘trati 
(parafinsizlangan moyning eritmasi) vakuum qabul qilgichda (10) to‗planadi, u 
yerdan nasos (21) yordamida qarshi oqim bilan xomashyo eritmasiga 
regenerativ kristallizatorlar orqali uzatiladi. Keyin issiqlik almashtirgichlar (20 
va 30) orqali shu yerda ho‗l va quruq eritgichlar sovitiladi va yig‗gichga (31) 
to‗planadi. Bu yerdan parafinsizlangan moyning eritmasi eritmalarni 
regeneratsiya seksiyasiga yo‗naltiriladi. 
Fil‘trdagi qoldiq sovuq eritma bilan yuviladi. Eritgich oldindan 
kristallizatorda (27) sovutiladi. Fil‘trni I-chi pog‗onasidan olingan qoldiqqa 
eritgich qo‗shiladi va olingan suspenziya yig‗gichda (3) to‗planadi. Bu yerdan 
suspenziya nasos (13) yordamida vakuumli fil‘trlarni II-chi pog‗onasini 
ta‘minlash uchun qabul qilgichga (4) uzatiladi. 
Fil‘tratning II-chi pog‗onasi vakuum-qabul qilgichga (10) kirib keladi va 
bu yerdan nasos (28) yordamida kristallizator (26) orqali chiqadigan (25) eng 
so‗nggi sovutilgan suspenziyani qo‗shishga beriladi. II-chi pog‗ona 
fil‘trlarning qoldig‗iga eritgichlar qo‗shiladi va yig‗gichda (6) to‗planadi. Bu 
yerdan suspenziya nasos (29) yordamida vakuumli fil‘trlarni (8) III-chi 
pog‗onasini ta‘minlash uchun qabul qilgichga (7) beriladi. III-chi pog‗ona 
fil‘trati vakuumli qabul qilgichda (12) yig‗iladi va keyin eritgichlarni 
regeneratsiyalash seksiyasiga yo‗naltiriladi. III-chi pog‗ona fil‘trlarini 
qoldig‗iga eritgichlar qo‗shiladi, yig‗gichda (9) to‗planadi va keyin eritgichlarni 
regeneratsiyalash seksiyasiga yo‗naltiriladi.