―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

 
12.3-jadval 
Ko‗rsatgichlari 
Rafinat namunalari 
№ 1 
№ 2 
№ 3 
Xomashyo tavsifi 
20°C dagi zichligi, kg/m
3
50°C dagi qovushqoqligi, mm
2
/s 
20°C da ko‗rsatgichini o‗zgarishi 
Qotish harorati, °C 
830 
6,7 
1,4650 
18 
850 
6,7 
1,4650 
18 
845 
6,5-7,5 
1,4670 
- 
Parafinsizlangan moyning tavsifi 
20°C dagi zichligi, kg/m
3
50°C dagi qovushqoqligi, mm
2
/s 
Qovushqoqlik indeksi 
Qotish harorati, °C 
20°C da ko‗rsatgichini o‗zgarishi 
848 
8,3 
75 
-55 
1,4750 
- 
8,5 
80 
-45 
1,4750 
860 
7,5-8,5 
- 
-45÷-50 
1,4770 
 

---

486 
12.4-jadval 
Parafinli, oltingugurtli smolali neftdan olingan kam qovushqoqli rafinatlarni 
distillyatlarini chuqur parafinsizlashtirish ko‗rsatgichlari 
Ko‗rsatgichlari 
Rafinatlarni namunasi 
№ 1 
№ 2 
№ 3 
Jarayonning parametrlari 
Eritgichni xomashyoga karraligi (massa bo‗yicha) 
Eritgichning tarkibi, % (massasi) 
atseton 
metiletilketon 
benzol 
toluol 
Parafinsizlatirish harorati ,°C 
Chiqishi, % (massasi) 
5:1 
- 
60 
- 
40 
-60 
64-65 
5:1 
- 
60 
- 
40 
-50 
64-65 
4,1:1 
35 
65 
65 
-60 
60-66 
12.6. Kristallizatorlarni siljitish yordamida parafinsizlashtirish qurilmasi
Qurilma past haroratda qotadigan neftli moylarni olish uchun 
mo‗ljallangan, lekin bu jarayonda qattiq uglevodorodlarni kristallizatsiya qilish 
regenerativ kristallator orqali o‗tmasdan oddiy siljish kristallizatorda bo‗ladi
[11-13].
Siljish kristallizator kolonna ko‗rinishidagi apparat bo‗lib, to‗rtta 
seksiyaga bo‗lingan va unga eritgich beriladi; apparat ko‗chuvchi va 
nurlantiruvchi qurilma bilan jihozlanadi, eritgich va xomashyoni yaxshi 
kontaktlashishiga moslashtirilgan. Shuning uchun yangi metodda sovuq 
eritgichni parafinsizlashtirishda qizdirilgan xomashyo (porsiyali ravishda) 
kiritiladi. Bunday holda porsiyali kiritish qattiq uglevodorodlarni kristallarini 
yirik shakllanishiga moslashtiradi, fil‘trlarda suspenziyani ajralish tezligini 
oshiradi va gachda moyning miqdorini pasaytiradi. Bundan tashqari siljish 
kristallizatorlaridagi xomashyoning sovish tezligi 2-2,5 marta qirg‗ichli 
kristallizatorlarga nisbatan yuqori tezlikda bo‗ladi. Qurilmaning xomashyosi 
saralab tozalangan rafinatlar hisoblanadi; maqsadli mahsulot-parafinsizlangan 
moy, qo‗shimcha mahsulot-gach yoki petrolatum. Parafinsizlangan moyning 
chiqishi 56-80%ni tashkil etib, qayta ishlanadigan xomashyoning qattiq 
uglevodorodlarini tarkibiga bog‗liq bo‗ladi. 
Qurilmaning asosiy bo‗limlari: kristallizatsiya, fil‘trlash, paarfinsizlangan 
moyning eritmasidan, gach va petrolatum erimalaridan eritgichni 

---

487 
regeneratsiyalash hisoblanadi. Qurilmaning texnologik sxemasi (kristallizatsiya 
va fil‘trlash bo‗limlari) 12.4-rasmda keltirilgan.