―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

12.5-jadval 
Distillyat va qoldiq xomashyoni fil‘trlash uchun harorat rejimi (°С): 
 
Distillyat xomashyosi 
Qoldiq xomashyo 
I-chi pog‗ona
II-chi pog‗ona
-20 ÷ -32 
-10 ÷ -15 
-18 ÷ -30 
-8 ÷ -15 
12.7. Parafinsizlangan moy, gach yoki petrolatumning aralashmalaridan 
eritmalarni regeneratsiyalash bo‗limi
Parafinsizlangan moyning eritmasidan eritgichni regeneratsiyalash to‗rtta 
bosqichda olib boriladi. Neftli moy xomashyosini parafinsizlashtirish uchun 
zavod qurilmalarida qo‗llaniladigan bo‗limlaridan birining texnologik sxemasi 
12.5-rasmda keltirilgan.
Parafinsizlangan moyli eritma (fil‘trat) nasos yordamida issiqlik 
almashtirgich (4,5) va bug‗li qizdirgich orqali (8) kolonnaga (10) beriladi. Bu 

---

489 
eritgichlarni bug‗lari suyuqlikdan ajratiladi va kolonnadan chiqib ketadi; undan 
keyin eritgichning bug‗lari issiqlik almashtirgichning (4) va havoli sovutish 
apparatining (3) quvurlari oralig‗ida kondensatsiyalanadi. Kondensat suvli 
sovutgichdan (2) chiqishda quruq eritgichning (sxemada ko‗rsatilmagan) qabul-
qilgichiga kirib keladi. 
Kolonnaning pastki qismiga (10) olib ketiladigan suyuqlik nasos (11) 
yordamida bug‗li qizdirgichning (12) quvurli fazosi orqali kolonnaga (9) 
beriladi, qaysiki 0,20-0,35 MPa bosimda saqlab turiladi. Kolonnadan (9) 
chiqadigan eritgichning bug‗lari sovutiladi va issiqlik almashtirgichda (5) va 
apparat yordamida (7) kondensatsiyalanadi. Kondensat suvli sovutgich (6) 
orqali o‗tib, quruq eritgichlarni qabul qilgichda to‗planadi. Qoldiq kolonnaning 
pastki (9) klapan va bug‗li qizdirgichning (14) quvurli fazosi oralig‗idagi
bosimlar farqi hisobiga o‗tadi hamda bug‗li suyuqlik holatida kolonnaga (15) 
kirib keladi. Kolonnadagi (15) bug‗lar kolonnadan (10) chiqqan bug‗lar bilan 
birlashadi. 
Eritgich bilan birlashgan suyuqlik kolonnadan (15) oqib chiqadi, gidravlik 
zatvor va bug‗li qizdirgich (17) orqali bug‗lantirish kolonnasiga (16) beriladi, 
eritgichning qoldig‗i esa o‗tkir suv bug‗i yordamida chiqarib yuboriladi. 
Kolonnaning pastki qismiga olib ketiladigan parafinsizlangan moy sovutgich 
orqali oraliq rezervuariga (bu sxemada ko‗rsatilmagan) yo‗naltiriladi. 
Eritgichning asosiy miqdori birinchi ikki pog‗onalarda (10 va 9 
kolonnalar) 100 va 155-170°С lar oralig‗ida regeneratsiyalanadi. Eritgichni 
―
moylanishidan‖
holi bo‗lish uchun kolonnaning yuqoridagi likopchasiga 
sug‗orish sifatida eritgich beriladi. Eritgich va suvning bug‗larini aralashmalari 
kolonnadan (16) chiqishida kondensator-sovutgichda (13) kondensatsiyalanadi. 
Bu yerdan kondensat tindirgichga (22) yo‗naltiriladi, qaysiki, yuqori qatlamdan 
(eritmadagi suv) namli eritgichning (21) qabul qilgichiga oqib o‗tadi. 
Gach eritmasidan eritgichni regeneratsiyalash (petrolatumni) uchta 
pog‗onada amalga oshiriladi. Gach eritmasi nasos (20) yordamida bug‗li 
qizdirgichga (19) uzatiladi. Unda paydo bo‗lgan bug‗lar suyuqlikdan kolonnada 

---

490 
(18) ajratiladi. Eritgichning bug‗lari kolonnadan (18) chiqishda suvli kojuxli 
quvurli kondensator-sovutgichda (24) kondensatsiyalanadi; kondensat ho‗lli 
eritgichning qabuliga oqib o‗tadi. Qoldiq kolonnaning (18) pastki qismidan 
nasos (25) yordamida bug‗li qizdirgich (26) orqali kolonnaga (28) beriladi. Bu 
yerda eritgichdan ajratilgan bug‗lar kolonnadan (18) chiqadigan bug‗lar bilan 
birlashadi. 
Qoldiq kolonnaning pastki (28) qismida bug‗li qizdirgichda (30)
qizdiriladi va undan keyin bug‗lantiruvchi kolonnaning (29) suv bug‗lari 
yordamida ishlanadi. Kolonnaning (29) yuqori qismidan chiqib ketadigan 
eritgichning va suvning bug‗larini aralashmasini kondensatsiyalash uchun 
kondensator-sovutgich (27) xizmat qiladi; kondensat tindirgichga (22) kirib 
keladi. Gach kolonnaning (29) pastki qismidan sovutgich orqali rezervuarga
(sxemada ko‗rsatilmagan) yo‗naltiriladi.
Tindirgichda (22) suvlangan eritgich ikki qatlamga ajratiladi. Yuqori 
qatlam (eritgichdagi suv) namli eritgichning qabuliga (21) oqib o‗tadi, bu yerda 
eritgich qo‗shimcha holda suvdan tindiriladi. Pastki qatlamdagi (eritgich suvda) 
15% gacha eritma bo‗ladi, nasos (31) yordamida ketonli kolonnaga (32) 
beriladi. Kolonnadan chiqib ketadigan eritgichni va suvning bug‗larini 
aralashmasi 
kondensatorda
(23) kondensatsiyalanadi, kondensat esa tindirgichga 
(22) oqadi. Ortiqcha suv kolonnadan (32) pastgi oqovaga olib chiqiladi. 
Kolonnaning pastki likopchasining tagiga suv bug‗larini berishni o‗zgartirib, uni 
harorat rejimi boshqariladi. Kolonnaning yuqorisidagi harorat 80-90°С, 
pasttidagi harorat 110°С, ortiqcha bosimlar farqi katta emas Qizdirgichlar 8, 12, 
14, 19, 26 va boshqalar apparatlar uchun issiqlik tashuvchi suv bug‗lari 
hisoblanadi. 
Gachning eritmasidan eritgichning asosiy miqdori birinchi bosqichda 
110°С haroratda va 0,07 MPa bosimgacha regeneratsiyalanadi (kolonnani 18
uni qizdirgichi 19 bilan xizmat qiladi). Kolonnalar 16, 29 va 32 da 16-20 
likopcha mavjud. Kolonnalar 9, 10, 15, 18 va 28 kiradigan aralashmalarni bug‗li
va suyuqlik fazalariga ajratadi. Kolonnaning yuqori zonasida 2-4 likopcha 

---

491 
joylashgan, sug‗orish sifatida eritgich beriladi va u moy va gachning 
tomchilarini bug‗ bilan birga chiqib ketishini oldini oladi. Kolonnaning (16) 
pastki qismidan chiqadigan moyning va gachning (29) harorati 15-165
о
С ni 
tashkil qiladi.