14.6 rasm. Ichi bo‗sh oksidlovchi kolonna I - havo, II - xomashyo, III - bitum, IV - oksidlash gazlari. Kolonnada oksidlanadigan suyuq fazali materialning belgilangan sathi
ta‘minlanadi. Oksidlash uchun havo kolonna pastki qismiga matochnik orqali
beriladi. Odatda xomashyo fazalar bo‗linish sathining pastidan beriladi, bitum
esa kolonna pastidan chiqarib olinadi, bunda kolonnada qattiq cho‗kindilar
to‗planmaydi. Biroq kolonna bir qator muhim kamchiliklarga ega bo‗lib, ulardan
eng asosiysi – yuqori eruvchan va qurilish bitumlarini olishda havo kislorodidan
foydalanish darajasining pastligi. Buning sababi shundaki, u ideal aralashishga
yaqin rejimda ishlaydi. Bunda nafaqat «yangi» xomashyo, balki oksidlangan
komponentlar ham oksidlanishga uchraydi. Bundan tashqari ichi bo‗sh
kolonnalarning kamchiliklariga quyidagilarni kiritish mumkin:
- jarayonning ko‗p omilliligi sababli, boshqarishning qiyinligi;
544
- yoqilg‗i-energetik resurslar xarajatlarining ancha ko‗pligi;
- xomashyo tarkibining va kolonna har xil qismlarida oksidlanish
sharoitlarining nobarqarorligi sababli, olinadigan mahsulot sifatining sezilarli
o‗zgarib turishi;
- kolonnada neft qoldig‗i aralashmasi va havo pufaklari va boshqalarni
qo‗shimcha disperslash uchun ustunlarning mavjud emasligi.
14.7-rasm). Kvenching-seksiyali oksidlovchi kolonna (belgilanishi 14.4- rasm). Bundan tashqari, qizdirilgan xomashyo (yuqoridan pastga) va issiq
oksidlangan mahsulotning (pastdan yuqoriga) apparatdagi qarama-qarshi
yo‗nalishli harakati kolonna ichining bo‗ylama va ko‗ndalang kesimi bo‗ylab
murakkab va vaqti bilan o‗zgarib turuvchi harorat taqsimlanishini hosil qiladi.
Bu o‗z navbatida oksidlanishning harorat rejimini optimallashtirishga qarshilik
ko‗rsatadi va havo pufaklarining kolonna o‗rtasiga siqib borilishiga yordam
beradi.
Grudnikov I.B. va Fryazinov V.V. oksidlashni havo kislorodidan yuqori
darajada va separatsiya zonasida bu zona devorlarida kokslashish hosil
qilmaydigan optimal past haroratdan foydalanishni ta‘minlovchi va kolonna
reaksiya zonasida optimal yuqori haroratni ta‘minlash mumkin bo‗lgan
545
kvenching – seksiyali kolonnada bajarishni taklif qildilar [16].
