―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

 
14.9-rasm. Ichki stakanli oksidlash 
kolonnasi.
 
14.10-rasm. 
Ko‗pikli 
rejim 
bilan 
birlashtirilgan oksidlash kolonnasi
. 1-
bug‗li faza; 2-oksidlash xomashyosini 
qo‗zg‗atuvchi 
ko‗pik 
rejimli 
ustun. 
xomashyoni 
aralashtiruvchi 
ustun, 
oksidlangan xomashyoning suyuqfaza holati 
zonasi, ejeksiya zonasi (qolgan belgilashlar 
14.4 rasmdagi kabi)
 
 
Parner firmasi texnologiyasida foydalaniluvchi oksidlovchi kolonna 
tuzilishining prinsipial sxemasi 14.11-rasmda keltirilgan. Mutaxassislarning 
aytishicha u yaxshi ish qobiliyati bilan ajralib turadi. Uning o‗ziga xosligi 
aralashtiruvchi uskunaning mavjudligi, balki ichki stakanida hamdir. Shunday 
qilib, oksidlangan bitum olish jarayoni apparat tuzilishini sohasini rivojlantirish 

---

547 
borasida ko‗plab qilingan ishlarga qaramay, bu yo‗nalishda ishlar davom 
etmoqda. 
Oksidlovchi kolonna 14.12- rasm. Aralashtiruvchi uskunali va elakli 
likopchali oksidlovchi kolonna.1-elakli likopcha;2-sath1-aralashtirgich;2-suyuq 
faza sathi (qolgan belgilashlar 14.4 rasmdagi kabi). 
 
14.11-расмю.Parner firmasi 
texnologiyasida 
foydalaniluvchi oksidlovchi 
kolonna 
tuzilishining 
prinsipial sxemasi
 
14.12 – rasm. Parner firmasi 
oksidlovchi 
kolonnasi 
(belgilashlar 14.4 rasmdagi 
kabi) 
 
14.12 
rasm 
Oksidlangan 
bitum 
olish 
qurilmasi 
prinsipial sxemasi
 
Neft qoldiklarini faqatgina oksidlash, shuningdek chuqur vakuumli 
haydash bilangina har doim ham barcha mavjud standartlarga javob beruvchi 
bitumlarni olib bo‗lmaydi. Bunday hollarda bitumni aralashtirish qurilmalarida 
yoki bitumdan foydalanish joylarida kompuandirlashga murojaat qilinadi. 
Chet 
ellarda 
oksidlash 
jarayoniga 
qiziqishning 
pasayishi 
kompaundirlashdan keng foydalanilishi bilan bog‗liq bo‗lib, buning natijasida 
bitumning talab qilingan sifatiga erishiladi. Kompuandirlash qurilish bitumlari 
ishlab chiqarishda keng qo‗llaniladi. Yuqori penetratsiyali, 0°С da 

---

548 
cho‗ziluvchan va past mo‗rtlik haroratiga ega yaxshi sifatli yo‗l bitumlari qayta 
oksidrangan komponent va suyultiruvchilar bilan kompuandirlanadi. 
Kompuandirlangan bitumlarni olish variantlarini ko‗rib chiqamiz. 
1
.
Qayta oksidlash 
– suyultirish usuli bo‗yicha bitum ishlab chiqarish. 
NQIZ da tarkibida ko‗p miqdorda moyli chiqindilar bo‗lgan xomashyodan 
olinadigan bitumlar plastikligini oshirish uchun qayta oksidlash – suyultirish 
usulining bir variandidan foydalaniladi [24]. Qurilish bitumi BN ning – qayta 
oksidlangan asosi – gudron 240°С da va havo kelib tushuvchi issiqlikka 
izolyatsiyalanmagan kolonnada amalga oshiriladi. Oksidlanish harorati 260°С ni 
tashkil etadi. Portlash xavfini kamaytirish uchun kolonna yuqori qismiga suv 
bug‗i beriladi. 
Kolonnadan bitum mahsulot harorati 200