―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

10.11-rasm. Deparafinlash qurilmasining prinsipial sxemasi. 
1-aralashtirgich, 2-isitgich, 3-sovutgich, 4-Regenerativ kristallizator. 5- ammiakli 
kristallizator, 6- vakuum kristallizator, 7- deparafinlangan "moy eritmasidan erituvchini 
ajratib olish otdeli, 8-gach va petrolatumdan erituvchini regenerirlash otdeli. 
 
Deparafinlash temperaturasini oxirgi nuqtasi bilan moyni qotish temperaturalari 
oralig‗i minimal farqni ta‘minlashi kerak va qattiq uglevodorodlarni yirik 
kristallarini hosil qilinishi kerak.
Ko‗rsatilgan temperaturalar oralig‗idagi farqni ―
Deparafinlashning temperatura 
efekti‖ 
deyiladi.
tizimlar: I- xom ashyo, II-erituvchi, III- xom ashyo eritmasi, IV- qattiq 
uglevodorodlar suspenziyasi, V- deparafinlangan moy eritmasi. VI- gaz yoki 
petrolatum eritmasi. VII- deparafinlangan moy. VIII-qattiq uglevodorodlar (gaz 
yoki petrolatum).
Moy fraksiyalarini juft erituvchilar-astetotoluol ishtirokida deparafinlash 
jarayoni texnologik tizimi.
1.Qurilmaning asosiy bo‗limlari:
2.Kristallash;
3. Filtrlash;
4.Erituvchini regeneratsiyalash.

---

439 
5.Neft mahsulotlarini moysizlantirish
4. Suyuq parafinlarni dizel fraksiyalarini karbamidli yoki adsorbsion 
deparafinlab oladilar. Ularni oqsilli–vitaminli konsentratlar, sintetik yog‗ 
kislotalar va sirt– faol moddalarni olish uchun qo‗llaydilar. Qattiq parafinlarni 
distillyatli moyli fraksiyalarni deparafinlab olanadi. Ularni qog‗ozni, gugurt, 
sham, yuvuvchi vositalar, sirt–faol moddalar va plastik surkovlar ishlab 
chiqarishda qo‗llaydilar. Ular texnik, o‗ta tozalangan va oziq – ovqat sanoati 
uchun parafinlarga bo‗linadi.
10.12-rasm. Moy fraksiyalarini juft erituvchilar yordamida tozalash
Texnik parafinlar guruhchasiga Т
р
–tozalanmagan gugurt sanoati uchun; Т
е
– 
tozalanmagan turli ehtiyojlar uchun, yuqori haroratda suyuqlanadigan; Т – tozalangan, 
umumsanoatda ishlatiladigan; С – sintetik yog‗ kislotalarni ishlab chiqarish uchun, 
markalari kiradi.
O‗ta tozalangan parafinlarning guruhchasiga suyuqlanish harorati bilan 

---

440 
farq qiladigan to‗rtta markasi kiradi: V
1
(50 – 52 
0
C); V
2
(52 – 54
0
С); V
3
(54 – 
56
0
С); V
4
(56 – 58
0
С); V
5
(58 – 62
0
С), oziq – ovqat sanoati parafinlarni 
guruhchasiga suyuqlanish harorati, moyning miqdori, ishlatilish sohalari 
bo‗yicha farq qiladigan uchta markasi – P–1, P–2, P–3 kiradi. Serezinlar qoldiqli 
moyli fraksiyalarni deparafinlab yoki tabiiy ozokeritlarga ishlov berib olinadi. 
Ularni surkovlar, vazelinlar, mastikalar, nusxalash qog‗ozini ishlab chiqarishda, 
elektrotexnikada izolyasion material sifatida ishlatiladi. Tomchi tushishi 
haroratiga qarab (
0
С да) 80, 77, 75, 65 markalarga bo‗linadi.
Gach (I) va petrolatum (II) ni moysizlantirishning moddiy balansi quyida 
keltirilgan [% (mass.)]: