―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

 
10.15-rasm. Tovar benzini tarkibiy elementlari
Motor moylarini tayyorlash. Deyarli barcha motor moylari selektiv 
Tovar benzin
 
butan
qo‗ndirma 
katalitik kreking
benzini
kislorod saqlovchi
birikmalar 
riformat 
gaz benzin
alkilat 
gidrojarayonlar
benzini 
izomerizat 
to‗g‗ri haydalgan
benzin 
kokslash va termik
kreng benzini 

---

444 
tozalashning bazaviy moylarini aralashtirib, uena turli funksional qo‗ndirmalar 
qo‗shish bilan olinadi.
Xorijda qishki va yozgi motor moylari uchun bazaviy moylar sifatida 
quyidagilar ishlab chiqariladi: M-6 (AS-6) – distillyati; M-8 (AS-8, DS-8) – 
distillyat va qoldiq (14 % dan ko‗p) moylari aralashmasi; M-11 (DS-11) – 
distillyat va qoldiq (30 % dan ko‗p) moylari aralashmasi; M-14 (DS-14) – 
distillyat va qoldiq (40 % dan ko‗p) moylari aralashmasi; M-16 (DS-16) – 
distillyat va qoldiq (50 % dan ko‗p) moylari aralashmasi; M-20–qoldiq moy. 
VAZ avtomobillari uchun selektiv tozalashning yuqori indeksli bazaviy moylari 
asosida quyidagi motor moylari tayyorlanadi: ASV-6 – distillyati; ASV-10 – 
distillyat va qoldiq (25 % dan ko‗p) moylari aralashmasi. Mavsum tanlamas va 
shimol moylari uchun vereten AU va chuqur deparafinizasiyalangan quyi 
qotuvchi ASV-5 moylari bazaviy moylar hisoblanadi. 
10.16-jadval
Номланиши 
OS 
(t.u.) 
OS 
(m.u.) 
Engil uglevodorodlar fraksiyalari: 
butan fraksiyasi 
94 
89 
izobutan fraksiyasi 
101 
97 
izopentan fraksiyasi 
93 
90 
pentan-amilen fraksiyasi 
90 
87 
Gaz benzini (33–103 
0
C fraksiyasi) 
79 
76 
Gidrokrekingengil benzini (q.b. –85
0
C)
85 
85 
Polimer benzin 
100 
85 
Piroliz benzinining gidrirlangan fraksiyasi C
6
– C
9
95 
95 
Katalitik kreking benzini 
93 
83 
Uzluksiz regeneratsiyalovchili qurilma riformati 
100 
92 
Davriy regeneratsiyalovchili qurilma riformati 
98 
91 
Alkilat 
92 
90 
Toluol 
115 
103 
Piroliz benzini 
102 
88 
Texnik izooktan 
100 
100 
C
5 
– C
6
fraksiyasi izomerizatsiyalash mahsuloti (izomerizat) 
88 
84 
MTBE 
118 
104 
Bioetanol 
113 
103 

---

445 
Motor moylarini tayyorlashda unga albatta qo‗ndirmalar qo‗shish kerak. 
Chunki, moylarning yuvuvchanlik, dispergirlik xossalari, oksidlanishga 
barqarorligi, moylovchanligi va himoya qobilyatlari asosan, qo‗ndirmalarning 
miqdori va sifatiga bog‗liq.