Neriman Qurban indd

“Kurban  Said...  Ali  und  Nino”...  “Kurban  Caid.  Das  Magc-

hen vom goldenen Horm...” Hmmm... Çox maraqlıdı, – sonra 

yəqin  müəllifə  əsərini  tərifləməyin  düşər-düşməzi  olduğu-

nu  fikirləşib  heyrət  çalarını  bir  qədər  azaltdı.  –  Maraqlıdı... 

Ümidvaram  ki,  yaxın  müddətdə  əlyazmalarla  tanış  olmaq 

imkanı  yaranacaq.  Bəs  nəticəni  hansı  ünvana  bildirməyi 

arzu edərdiniz?”

Sual onu fikirləşməyə məcbur elədi. Ceyhun bəyin ünva-

nını  verə  bilərdi,  amma  bundan  sonra  onunla  əlaqə  saxla-

maq  imkanı  olacağına  ümid  bəsləmirdi:  Məhəmməd  Ağa-

oğlunu  məsələdən  agah  eləyə  bilərdi,  xəstə,  imkansız, 

Vətənə  qayıtmaq  ovqatında  olmayan  cavanın  da  gələcəyi 

sual altındaydı, bu vəziyyətdə onu qoymaq istəmirdi.

“Herr  Tal,  –  nəhayət,  qəti  qərara  gəlib  dilləndi,  –  düzü, 

məni  nəticədən  çox  indi  məsələnin  maddi  tərəfi  maraqlan-

dırır. Yol xərclərimi ödəmək, bir xəstə tələbənin müalicəsinə 

müəyyən  məbləğ  vermək  üçün  qələmhaqqına  ehtiyacım 

---

16

var.  Ümidvaram  ki,  əlyazmalar  sizi  təmin  eləyəcək,  nəşrin-

dən qat-qat artıq mənfəət götürəcəksiniz”.

 Naşirin gözlərindəki işıq artdı. Qarşısında oturan bu ca-

van,  naməlum  adam  qəribə  tipdi:  əsl  ad-soyadını  gizlədir, 

əlyazmalardan  nəyin  bahasına  olur-olsun,  xilas  olmaq 

istəyir,  sözləşmə-filan  tələb  eləmir,  belə  görünür,  umduğu 

da iri məbləğ deyil, mövzu Şərqdisə, həmin məbləği ən adi 

kitabdan belə, çıxarmaq olar. Deyəsən, riskə getməyə dəyər.

 “İndiki vəziyyətdə riskə gedib sizə ancaq dörd yüz mar-

ka  verə  bilərəm,  –  Peter  Tal  sifətinə  mərhəmət  əlamətləri 

qondurub iltifatla dilləndi. – Adətən əlyazmalarla tanış olur, 

sonra  müəlliflərlə  danışıq  aparırıq.  Bu  dəfə  vəziyyətinizi 

nəzərə alıb ənənəmizi pozmağa məcburam”.

  Təklif  olunan  iri  məbləğ  deyildi,  amma  indiki 

vəziyyətində  buna  da  şükür  eləməliydi,  bu  yad  şəhərdə 

başqa üz tutmalı bir kimsə yox idi. Beynindən qüssəylə ke-

çirdi:  “Nolar,  bəy  verən  atın  dişinə  baxmazlar”,  amma  ağ-

zından nəzakət dolu sözlər çıxdı:

  “İltifatınıza  görə  çox  sağ  olun,  herr  Tal,  –  dedi.  – 

Əminəm  ki,  atdığımız  bu  addımdan  peşman  olmayacaqsı-

nız. İndi icazənizlə mən gedim, yol üstündəyəm, qatara çat-

malıyam”.

 “Şərq... – naşir ayağa qalxa-qalxa dilləndi. – Şərq həmişə 

sirli-sehrlidi.  Elə  Sizin  qəfildən,  özünüzü  tanıtmadan  gəlib 

mənə  –  ilk  dəfə  qarşılaşdığınız  adama  iki  əlyazma  verib, 

ünvan  qoymadan  getməyinizin  özü  roman  mövzusudu, 

bəlkə,  nə  vaxtsa  belə  bir  əsər  yazılacaq.  İndisə  sizə  ancaq 

uğurlu yol arzulaya bilərəm”.

***

Cəmi  iki  saat  sonra  Zentralbahnhof  vağzalında  Vyana-

Moskva  qatarına  bilet  alıb,  ikinci  dərəcəli  vaqondakı  yerini 

tutmuşdu. Özündə qəribə rahatlıq duyurdu, elə bil, qəfildən 

illərlə  çiyinlərini  əzən  yük  götürülmüş,  qəddi  bir  qədər 

---

17

dikəlmişdi. Peter Taldan aldığı dörd yüz markanın yarıdan 

çoxunu xəstə tələbəyə vermişdi, hər halda, dava-dərmanına 

xərcləyər,  bir  ay  gününü  yola  verərdi.  Onun  bir  qədər 

dirçəlməsi,  qalxıb  yatağında  oturması  da  əhvalını  xeyli  du-

rultmuş,  elə  bu  gün  yola  çıxmaq  fikrini  daha  da 

qətiləşdirmişdi.  Çamadanı  da  əməlli-başlı  yüngülləşmişdi, 

elə bil, o iki əlyazmanın ağırlığı təsəvvür elədiyindən daha 

böyükmüş...

  Hər  şey  yoluyla  getsə,  on  günə-iki  həftəyə  Bakıda  ola-

caqdı.  Axırıncı  dəfə  altı  il  əvvəl,  onda  da  bircə  ay  qaldığı 

şəhər,  şübhəsiz,  indi  başqa  havayla  yaşayırdı.  “Hər  şey 

dəyişir,  hər  şey  başqalaşır,  –  fikrindən  keçirdi.  –  Mən  də 

dəyişdim, daha doğrusu, dəyişmək məcburiyyətində qoydular”.

  “Bu  gediş  daha  bir  səhvim  deyil  ki?”  Bu  sual  tez-tez 

yaddaşına  soxulur,  beynini  cırmaqlayırdı.  Amma  artıq  çıx-

dığı  yoldan  qayıtmağa  gücü  yox  idi,  o  yad  məmləkətdə 

Ceyhun  bəydən  və  bir  neçə  nəfərdən  başqa  üz  çevirəsi 

adam  qalmamışdı.  Hər  halda,  Vətən  -  vətəndi,  başını  aşağı 

salıb  işləyəcək,  ev-eşik  quracaq,  siyasətə  qarışmayacaq,  ya-

zı-pozusuyla məşğul olacaqdı.

 Bayırda yaz başının şaxtasız, amma tutqun havası vardı. 

Qatar  tərpənəndə  yağış  çisələdi.  Damcıların  vaqonun 

pəncərəsində  saldığı  çəpəki  izlərə  baxa-baxa  qüssəylə 

gülümsədi:  “Nə  qədər  yolunu  düz  getmək  istəyirsən,  kənar 

qüvvələr imkan vermir...”

---

18