Ishdan maqsad: suyuqlikning qovushoqlik koeffitsientini tajriba yo’li bilan aniqlash va uning molekulyar mexanizmi bilan tanishish.
Kerakli asbob va materiallar: Balandligi 0.8–1.2 m bo’lgan shisha silindr, elektron sekundomer, 0.3–0.5 sm li metall sharchalar, suyuqlik, mikrometr.
1.Laboratoriya ishning yo’riqnomasini o’qib o’rganing.
2.Ishga kerakli shisha silindrning suyuqlik bilan to’ldirilganligini tekshiring.
3.Silindr ichiga 70 - 100 sm balandlikgacha tadqiq etiladigan suyuqlikni quying va 4.shayton yordamida suyuqlikli idishlarning vertikal joylashganligini tekshiring.
5.Ihtiyoriy birorta sharchani o’rganilayotgan suyuqlikka va uning tekkis harakatga o’tgan balandliligini aniqlang. Idishning mana shu joyiga chiziq, undan pastroqda chiziq chizing.
6.Variant bo’yicha berilgan sharchalarni bir nechtasining diametrini nanometrda o’lchang.
7.Ma’lum diametrli sharchani suyuqlikka tashlang va chiziqqa kelganda sekundomerni
Mustaqil ta’lim – 4. RELYATIVISTIK DINAMIKA ELEMENTLARI.
Relyativistik dinamika elementlari, yoki nisbiylik nazariyasi, fizikada har qanday obyektni tezliklari katta bo’lgan holatlarida ko’rish usuli hisoblanadi. Bu nazariya, Albert Eynshteyn tomonidan 1905 yilda taqdim etilgan va klassik fizikaning o’rniga kelgan. Bu nazariya, tezlik va joyning nisbiyligi bilan bog’liq bo’lgan barcha jarayonlarni tushuntiradi.
Inersial sanoq sistemasi va nisbiylikning mexanik prinsipi: Bu prinsip Einstein nisbiylik nazariyasining asosiy g’oyasidir. U inersial sanoq sistemalarining barcha qonunlarining bir xil ekanligini ta’kidlaydi.
Galiley koordinata almashtirishlari. Almashtirishlarning invariantligi: Bu, klassik mexanikada foydalaniladigan koordinata o’tkazishlarini ifodalaydi. Relyativistik mexanikada esa, bu o’tkazishlar Lorentz o’tkazishlari bilan almashtiriladi.
Tezliklarni qo’shishning relyativistik qonuni : Bu qonun, ikkita jismning bir-biriga nisbatan tezliklarini hisoblash uchun ishlatiladi. U klassik mexanikadagi Galiley tezlik qo’shish qonunining umumlashtirilgan shaklidir.
Hodisalar orasidagi interval: Bu, ikkita hodisa orasidagi masofani, vaqt va mekonga bog’liq bo’lgan ko’rsatkich bo’lib, Lorentz o’tkazishlari orqali invariant bo’ladi.
