Nizom 1-bob. Umumiy qoidalar

Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 31-dekabrdagi 1066-son qaroriga
5-ILOVA
Tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish xizmatini yaratish va faoliyatini tashkil etish tartibi to‘g‘risida
NIZOM
1-bob. Umumiy qoidalar
1. Ushbu Nizom “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq ishlab chiqilgan hamda korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda (keyingi o‘rinlarda tashkilotlar deb ataladi) mehnatni muhofaza qilish xizmatini tashkil etish tartibini belgilaydi, ular faoliyatini tashkil etishga qo‘yiladigan talablarni belgilaydi, shuningdek, mehnatni muhofaza qilish xizmati xodimlarining huquqlari, majburiyatlari va javobgarligini belgilaydi.
2. Ushbu Nizomda quyidagi asosiy tushunchalar qo‘llaniladi:
mehnatni muhofaza qilish — mehnat jarayonida insonning xavfsizligini, hayoti va sog‘lig‘i, ish qobiliyati saqlanishini ta’minlashga doir huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy, texnikaviy, sanitariya-gigiyena, davolash-profilaktika, reabilitatsiya tadbirlari hamda vositalari tizimi;
mehnat sharoitlari — mehnatni amalga oshirish chog‘idagi ijtimoiy va ishlab chiqarish omillari yig‘indisi;
kasbga oid (kasbiy) xavf-xatar — zararli va (yoki) xavfli ishlab chiqarish omillarning ta’siri natijasida xodimning sog‘lig‘i shikastlanishi yoki mehnat qobiliyati yo‘qotilishi yoki vafot etishi ehtimoli,
ishlab chiqarish faoliyati — mahsulot ishlab chiqarish, xomashyoni qayta ishlash, ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish chog‘ida amalga oshiriladigan harakatlar yig‘indisi;
mehnatni muhofaza qilish sohasidagi maxsus vakolatli davlat organi — O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi va uning hududiy tuzilmalari;
mehnatni muhofaza qilish xizmati (keyingi o‘rinlarda Xizmat deb ataladi) — Xizmat rahbari (boshlig‘i) rahbarlik qiladigan mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha mutaxassislar shtatidan tashkil topgan tashkilotning mustaqil tarkibiy bo‘linmasi yoxud tashkilotda mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari talablariga rioya etilishini ta’minlash va ushbu talablar bajarilishini nazorat qilish maqsadida majburiy tartibda tuziladigan yoki joriy etiladigan lavozim;
mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha mutaxassis — Xizmat xodimi yoxud tashkilotda Xizmat funksiyalarini amalga oshiruvchi shaxs;
mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘l-yo‘riq — mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari, xodimning funksional (lavozim) vazifalariga kiradigan ishni yoki ish beruvchi tomonidan topshirilgan boshqa ishni bajarishning xavfsiz uslub va usullari bilan tanishtirish jarayoni;
mehnatni muhofaza qilish sohasida qayta tayyorlash va malaka oshirish — xodimlarning mehnat faoliyati jarayonida ular hayoti va sog‘lig‘i xavfsizligini ta’minlash masalalari bo‘yicha ta’lim dasturlari mazmunini o‘zlashtirishga qaratilgan ta’lim faoliyatini tashkil etish jarayoni;
mehnatni muhofaza qilish sohasidagi xizmatlar bozorining professional ishtirokchilari — shartnoma asosida mehnatni muhofaza qilish sohasida xizmatlar ko‘rsatuvchi yuridik shaxslar.
3. Ish beruvchi tashkilotda Xizmatni va yo‘l harakati xavfsizligi xizmatini tashkil etishi shart.
Qonun hujjatlarida belgilangan tartibda Xizmatni va yo‘l harakati xavfsizligi xizmatini tashkil etmaslik mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari talablarining buzilishi hisoblanadi.
4. Xizmat ushbu Nizomning 1-ilovasiga muvofiq normativlar bo‘yicha mehnatni muhofaza qilish xizmati, mehnatni muhofaza qilish boshqarmasi, mehnatni muhofaza qilish bo‘limi, mehnatni muhofaza qilish shu’basi shaklida tuzilishi yoxud bitta mehnatni muhofaza qilish muhandisi shtatidan iborat bo‘lishi mumkin.
Xizmatning mavjud shtat birliklarini qisqartirish yoki tashkilotining boshqa tarkibiy bo‘linmalariga qayta taqsimlash mumkin emas.
Xizmat bevosita tashkilot rahbariga bo‘ysunadi.
5. Tashkilotlarda idoraviy (tuzilmaviy, a’zolik, nazorat ostidagi) bo‘linmalar sonini, faoliyat xususiyatlarini, kasbga oid xavf-xatar darajasini va xodimlar sonini hisobga olgan holda mehnatni muhofaza qilish xizmatlari (boshqarmalar, bo‘limlar, shu’balar) tashkil etiladi, mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha mutaxassis lavozimi joriy etiladi yoxud xizmat funksiyalarini bajarish maxsus tayyorgarlikka ega xodimga yuklatiladi.
Bunda tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha mutaxassis lavozimi joriy etilishi yoki Xizmat funksiyalari maxsus tayyorgarlikka ega bo‘lgan xodimga yuklatilishi mehnatni muhofaza qilish sohasidagi maxsus vakolatli davlat organi bilan kelishgan holda ushbu organlar xodimlarining tasdiqlangan sonini, ular tuzilmasiga kiradigan tashkilotlar faoliyatining xususiyatlarini, kasbga oid xavf-xatarni hisobga olgan holda amalga oshiriladi.
6. Ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshirayotgan, xodimlar soni ellik kishidan kam bo‘lgan va kasbga oid xavf-xatarning 1 — 4 (ichiga olib) darajalariga kiradigan tashkilotlarda ish beruvchining qaroriga muvofiq mehnatni muhofaza qilish xizmatlari tashkil etiladi yoki tegishli tayyorgarlikka ega bo‘lgan mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha mutaxassis lavozimi joriy etiladi.
7. Yuridik shaxsni tashkil etmagan xolda va qonunchilikka muvofiq xodimlarni yollab o‘z faoliyatini amalga oshirayotgan yakka tartibdagi tadbirkorlar, shuningdek fermer xo‘jaliklarida (qishloq xo‘jaligi mahsulotini qayta ishlash bo‘yicha ishlab chiqarish mavjud bo‘lmagan shartlarda) ish beruvchining qaroriga muvofiq mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha mutaxassis lavozimlari joriy etiladi yoki Xizmatning funksiyalarini bajarish maxsus tayyorgarlikka ega bo‘lgan xodimga yuklatiladi.
8. Xizmat funksiyalarini amalga oshirish uchun mazkur Nizomning 6 va 7-bandlarida belgilangan hollarda mehnatni muhofaza qilish sohasidagi xizmatlar bozorining professional ishtirokchilari jalb qilinishi mumkin.
9. Ellikta va undan ortiq transport vositasi mavjud bo‘lgan tashkilotda Xizmatdan tashqari yo‘l harakati xavfsizligi xizmati tashkil etiladi yoki yo‘l harakati xavfsizligi bo‘yicha mutaxassis lavozimi joriy etiladi.
Tashkilotlarda yo‘l harakati xavfsizligi xizmatini tashkil qilish va faoliyatini amalga oshirish tartibi qonun hujjatlarida belgilanadi.
10. Xizmat tashkilotning boshqa bo‘linmalari, kasaba uyushmalari, mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha vakillar yoki xodimlarning boshqa vakillik organlari, yuqori turuvchi tashkilotning Xizmati (agar u mavjud bo‘lsa), mehnatni muhofaza qilishga oid talablariga rioya etilishi yuzasidan davlat nazorati va tekshiruvini amalga oshiruvchi organlari va jamoatchilik nazorati organlari bilan tashkilot rahbari tomonidan tasdiqlanadigan yillik rejalar asosida o‘z faoliyatini amalga oshiradi.
Yangi tuzilayotgan tashkilotlarda xizmatlar mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha ishlarni dastlabki tarzda tashkil etadi va mehnatni muhofaza qilish boshqarmasi tizimini joriy etadi.
Bo‘limlar, sexlar, byuro, xizmatlar va boshqa mustaqil bo‘linmalar tashkilotdagi tarkibiy tuzilmalar deb hisoblanadi.
11. Xizmat o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari qarorlariga, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining hujjatlariga, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlariga, ushbu Nizomga va boshqa qonun hujjatlariga amal qiladi.