Nizomiy nomidagi toshkent davlat

O‘zbekistonda siyosiy partiyalar va xarakatlarning vujudga kelishi, turlari va maqsad-vazifalari.



O‘zbekiston Respublikasi milliy mustaqillikka erishgan dastlabki kundan boshlab ko‘ppartiyaviylik va hurfikrlilik tarafdori ekanligini butun dunyoga oshkor qildi. Chunki, ko‘ppartiyaviylik va fikrlar xilma-xilligi jamiyat taraqqiyotining asosiy qonunlaridan biridir. Ko‘ppartiyaviylik qonun ustuvor bo‘lgan va rivojlangan demokratik jamiyatlar faoliyatining tarkibiy qismi va muhim poydevor ko‘rsatkich hisoblanadi. Uning eng muhim va o‘ziga xos belgisi — bu jamiyatda hurfikrlilik, xilma-xil fikrlash asosida tashkil topgan turli siyosiy partiyalarning faoliyat ko‘rsatishidir. Ko‘ppartiyaviylik va erkin fikrlash bo‘lmagan jamiyatda rivojlanish ham, taraqqiyot ham bo‘lmaydi.
Siyosiy partiyalar o‘z harakat dasturlarida fuqarolar turli ijtimoiy guruhlari manfaatlarini ifoda etadilar va uni parlament, davlat hokimiyati, mahalliy vakillik idoralari kabilar orqali ro‘yobga chiqarish va amalga oshirishga harakat qiladilar. Siyosiy partiyalar, ommaviy harakatlar, kasaba uyushmalari, xotin-qizlar, yoshlar va bolalar tashkilotlari, veteranlar va nogironlar tashkilotlari ilmiy texnikaviy, ma’daniy – ma’rifiy, fizkultura-sport va boshqa ko‘ngilli birlashmalar, ijodiy uyushmalar, yurtdoshlar uyushmalari, assotsiatsiyalar va fuqorolarning boshqa birlashmalari jamoat birlashmalari deb e’tirof etiladi”¹. Darhaqiqat, mustaqillik yillarida mamlakatimizda siyosiy partiyalar, liyushma va harakatlarning erkin faoliyat ko‘rsatishi uchun zarur bo‘lgan barcha shart-sharoitlar va huquqiy asoslar yaratildi. Jumladan, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining tegishli moddalarida¹, O‘zbekiston Respublikasining saylov to‘g‘risidagi qonunlarida, xususan, Oliy Majlisning 1996-yil dekabrda bo‘lgan ettinchi sessiyasida qabul qilingan «Siyosiy partiyalar to‘g‘risida»gi Qonun bunga yorqin misol bo‘la oladi. Bundan tashqari, mamlakatda ko‘ppartiyaviylik, hur-fikrlilik va oshkoralik muhitini yaratishda O‘zbekiston parlamenti tomonidan qabul qilingan «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi (1992-yil 14-iyun), «Jamoat tashkilotlari to‘g‘risida»gi (1992-yil 15-fevral), «Ommaviy axborot vosita-lari to‘g‘risida»gi (1992-yil 14-iyun), «Kasaba uyushmalari, ular faoliyatining huquqlari va kafolatlari to‘g‘risida»gi (1992-yil 2-iyul) qonunlar ham e’tiborga loyiqdir.
«Siyosiy partiyalar to‘g‘risida»gi Qonunda shunday deyilgan: “Siyosiy partiyalar O‘zbekiston Respublikasi fuqorolarini qarashlar manfaatlar va maqsadlar mushtarakligi asosida tuzilgan, davlat xokimiyati vakillik organlarini shakllantirishda jamiyatning muayyan qismining irodasini ro‘yobga chiqarishga intiluvchi hamda o‘z vakillari orqali davlat va jamiyat ishlarini idora etishda qatnashuvchi ko‘ngilli birlashmadir.”²


Bugungi kunda o‘zbekistonda 5 ta siyosiy partiya mavjud:

• 
  Xalq demokratik partiyasi (XDP) — 1991-yil 1-noyabrda tashkil etil
  gan.
  

• 
  «Adolat» sotsial-demokratik partiyasi (ASDP) — 1995-yil 18-fevralda tashkil topgan.
  
• 
  Milliy tiklanish demokratik partiyasi (MTDP) — 1995-yil 3-iyunda tashkil topgan.
  
• 
  «Fidokorlar» milliy demokratik partiyasi (FMDP) — 1998-yil 28-dekabrda tashkil topgan.
  
• 
  Liberal demokratik partiyasi (LDP) — 2003-yil 15-noyabrda tashkil
  topgan.
  

Bundan tashqari, «Xalq birligi» jamoatchilik harakati (1995-yil) faoliyat ko‘rsatmoqda. Bu siyosiy tashkilotlarning jamiyatda tutgan o‘rni va mehnatkashlar ommasi o‘rtasidagi obro‘-e’tibori ular ishlab chiqqan va amal qilayotgan dasturlar nechog‘lik xalq ommasining istak va intilishlarini ifoda etganligi va mazkur siyosiy partiyalarning qay darajada hokimiyatga hamda o‘zaro bir-birlari bilan muxolifatga aylanganliklariga bog‘liqdir.
Darhaqiqat, «Muxolifat» deganda biz nimani tushunamiz? Arabcha «muxolifat» — «kelishmovchilik», teskarilashish», «qarama-qarshilik», «ziddiyat» kabi ma’nolarni anglatadi. Muxolifat turli o‘rinishlarda sodir bo‘lishi mumkin: a) Parlament doirasidagi muxolifat; b) Parlament doirasidan tashqaridagi muxolifat; d) Siyosiy partiyalar saflaridagi o‘zaro ichki partiyaviy muxolifat.
Parlament doirasidagi muxolifat mamlakatda bo‘lib o‘tgan saylovlar davomida turli xil g‘oyaviy-siyosiy va mafkuraviy qarashlardagi siyosiy partiyalar vakillaridan parlamentga saylangan deputatlar guruhi bo‘lib, ular parlamentda hukumatga, hukmron partiyaga muxolifat bo‘lib alohida fraksiyaga uyushadilar. Mazkur frak-siyalar ijtimoiy-siyosiy masalalarda mamlakatda hukmron siyosiy partiya va huku-mat yuritayotgan siyosatga qo‘shilmasligi va o‘zining ayricha, undan farq qiluvchi yo‘lini — dasturini ilgari surishi mumkin.
Parlamentdan tashqaridagi muxolifat esa mamlakat Oliy organi — parlamentga saylovlar davomida o‘z vakillarini o‘tkaza olmagan, ammo ijtimoiy-siyosiy masalalarda mamlakatni boshqarayotgan hukumat va siyosiy partiyaga muxolifat-da bo‘lgan siyosiy partiyadir.
Ichki partiyaviy muxolifat esa muayyan partiya rahbariyatining rasmiy siyosati-ga, ish uslubiga, yo‘1-yo‘rig‘iga qo‘shilmagan, undan norozi bo‘lgan partiya a’zo-lari guruhidir.
Taraqqiy topgan barcha demokratik mamlakatlarda muxolif siyosiy partiyalar mayjud va ular faoliyat ko‘rsatib kelmoqdalar. Turli partiyalarning bu xildagi qutblashuvi odatda parlament doirasidagi muxolifat shaklida ko‘zga tashlanadi.
Kommunistik partiyaning yakkaboshchilikdan iborat boshqaruv tizimi hukmron bo‘lgan SHo‘ro tuzumi davrida biror bir muxolifatdagi kuchning bo‘lishi mumkin emas edi. SHu bois ham jamiyat inqirozga uchradi. Jamiyatni tang holat-dan olib chiqish va uning yangi taraqqiyotiga yo‘1 ochish niyatida M.S.Gorbachev hukumati 80-yillarning o‘rtalaridan boshlab ma’lum ma’noda demokratiyaga, hur-fikrlilikka va muxolifatga yo‘l berdi va birin-ketin KPSSga muxolifatda bo‘lgan siyosiy partiyalar va xalq harakatlari vujudga kela boshladi.
O‘zbekistonda ham bunday siyosiy jarayon o‘ziga xos davom etdi. SHaxsan Prezident I.A.Karimov homiyligida ko‘chalarda baqir-chaqir qilib yurgan «siyosatchi»larga qonuniy imkoniyat berildi. Rasman 1989-yilning 28-mayida vujudga kelgan «Birlik» xalq harakati va 1990-yil 30-aprelda tashkil topgan «Erk» demokratik partiyasi shular jumlasidandir. Ular o‘z maqsad va intilishlari bilan mavjud mustamlakachilikka asoslangan tuzumga qarshi edilar. O‘zbekistonning milliy davlat mustaqilligi, o‘zbek tiliga davlat tili maqomi berilishi va boshqa bir qator talablarni o‘rtaga qo‘yib chiqqan edilar. Ammo, «Birlik» xalq harakati va «Erk» demokratik partiyasi rahbarlarining fojiasi shunda ediki, ular jamiyat taraqqiyotining obektiv rivojlanish qonunlarini tushunmas yoki tushunishni istamas edilar. Jumladan, ular SHo‘rolar mustamlakachiligi davrida qanday kurash yo‘lini tanlagan bo‘lsalar, O‘zbekiston mustaqillikka erishgan va mamlakatda ijobiy demokratik o‘zgarishlar amalga oshirilayotgan davrda ham o‘z eski usuldagi kurash yo‘llarini o‘zgartirmadilar. Mustaqillik yillarida O‘zbekiston hukumatining har qanday faoliyatini o‘jarlik bilan faqat qora bo‘yoqlarda ko‘rsatishdan nariga o‘tmadilar.
Siyosiy partiyalar Mustaqillik yillarida qabul qilingan rasmiy hujjatlarda huquqiy maqomlari ko‘ppartiyaviylik tizimi qonuniy asoslanishi bilan birga siyosiy partiyalarning huquqiy maqomlari ham o‘zining yuridik intihomini topdi. Odatda, rivojlangan demokratik mamlakatlarda siyosiy muxolifatdagi partiyalar saylovlarda g‘oliblik shohsupasiga ko‘tarilgan raqiblariga rasmiy dasturlari asosida hokimiyatda faollik ko‘rsatishlariga to‘sqinlik qilmaydilar. Hokimiyat uchun kurash asosan saylov kompaniyasi davrida olib boriladi. Bu demokratik jarayon qaror topgan jahondagi ilg‘or mamlakatlarda hayot sinovidan o‘tgan tajriba. O‘zbekiston Respublikasi ham ana shu yo‘ldan borishni o‘z taraqqiyotining asosiy mezoni qilib olgan va bu borada amaliy qadamlar qo‘ymoqda.
Albatta siyosiy partiyalar jamiyatda amal qilishlari lozim bo‘lgan huquqiy maqomlarni bilmasalar, harakat dasturlari nechog‘lik olijanob bo‘lmasin, uni amalga oshirib bo‘lmaydi. SHu ma’noda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1996-yil 25-dekabrda qabul qilgan «Siyosiy partiyalar to‘g‘risida»gi Qonuni katta ahamiyat kasb etadi. Unda ko‘ppartiyaviylikning asosiy mezonlari, siyosiy partiyalar faoliyatining huquqiy asoslari har tomonlama ko‘rsatib berilgan.
Albatta, siyosiy partiyalar o‘z harakat dasturlari asosida xilma-xil qarashlarni ilgari suradilar va rivojlangan huquqiy demokratik jamiyatni barpo qilishga hissa qo‘shadilar. Ammo siyosiy partiyalar milliy istiqlol mafkurasi tamoyillarini o‘z harakatlarining bosh mezoniga aylantirmoqlari lozim. Milliy istiqlol g‘oyasiga zid dasturni ilgari suruvchi partiyalar faoliyatiga yo‘l qo‘yish mumkin emas. CHunki, «Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar» risolasida qayd etilganidek: «...Xalq manfaatlari, istiqlol g‘oyalari qaysi siyosiy va mafkuraviy kuch-ga mansubligidan qat’iy nazar barcha yurtdoshlarimiz uchun muqaddasdir»¹. SHu boisdan ham O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 57-moddasida ko‘zda tutilgan masalalar diqqatga loyiq².
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasidan: 12-modda. Konstitutsiyaviy tuzumni zo‘rlik bilan o‘zgartirishni maqsad qilib qo‘yuvchi, respublikaning suvereniteti, yaxlitligi va xavfsiz ligiga, fiiqarolarning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklariga qarshi chiquvchi, urushni, ijtimoiy, milliy, irqiy va diniy adovatni targ‘ib qiluv-chi, xalqning sog‘ligi va ma’naviyatiga tajovuz qiluvchi, shuningdek har-biylashtirilgan birlashmalarning, milliy va diniy ruhdagi siyosiy par-tiyalarning hamda jamoat birlashmalarining tuzilishi va faoliyati taqiqlanadi. Maxfiy jamiyatlar va uyushmalar tuzish taqiqlanadi.
Shuningdek, «Siyosiy partiyalar to‘g‘risida»gi Qonunning 13-moddasida siyosiy partiyalar Respublika Oliy Majlisiga saylangan o‘z vakillari ishtirokida alo-hida fraksiyaga uyushish huquqiga ega ekanliklari ham aniq va ravshan belgilab qo‘yilgan (11-ilova).
Partiyalar fraksiyalari har bir partiya fraksiyasi rahbarining bergan tegishli arizasi va ta’sis hujjatlariga asosan Oliy Majlis tomonidan ro‘yxatga olinadi. Siyosiy partiya fraksiyasining rahbari Oliy Majlis Kengashi tarkibiga kiradi.
Fraksiyalarning faoliyatiga tashkiliy, texnikaviy va boshqa xizmatlar ko‘rsatish o‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining kotibiyati tomonidan ta’minlanadi. Bundan tashqari, mazkur Qonunda siyosiy partiyalarning demokratik tamoyillar asosida tashkiliy va amaliy jihatdan shakllantirish va ular faoliyatining qonuniy yo‘nalish va asoslari belgilab berilgan.
O‘zbekiston Respublikasi milliy mustaqillikka erishgandan keyingi-yillarda 5 ta siyosiy partiya vujudga keldi va ular faoliyat ko‘rsatmoqda. o‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi (XDP) 1991-yil 1-noyabrda Toshkentda bo‘lib o‘tgan ta’sis Qurultoyida Nizomi va dasturi qabul qilindi va 1991-yil 15-noyabrda o‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida ro‘yxatga olindi.
Xalq demokratik partiyasi mamlakatda adolatli jamiyat qurish uning siyosiy va iqtisodiy mustaqilligini mustahkamlash, o‘zbekiston xalqlari o‘rtasida tinchlik, osoyishtalik, fuqarolar totuvligini ta’minlash, har bir mehnatkashning moddiy va ma’naviy turmushini yaxshilash, fuqarolar-ning teng konstitutsiyaviy haq-huquqlarini himoya qilishni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ygan. o‘zbekiston XDPning oliy organi — Qurultoy 5 yilda bir marta chaqiriladi. Unda partiyaning rahbar organlari saylanadi. O‘zbekiston XDP parlament partiyasidir. o‘z a’zolaridan Oliy Majlis va mahalliy hokimiyat organlariga saylovlar paytida nomzodlar ko‘rsatib davlat hokimiyati organlarining barcha bo‘g‘inlarida ishtirok etadi. o‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1995-yil 24-fevraldagi qarori bilan partiyaning 69 kishidan iborat Oliy Majlis deputatlari fraksiyasi ro‘yxatga olindi. 1999-yil 5- va 19-dekabr kunlari o‘zbekiston Respublikasi Oliy majlisiga say-langan deputatlardan 48 nafari XDP vakilidir. o‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi tarkibida 218 ta viloyat, shahar va tuman kengashlari,13 ming 665 boshlang‘ich, jumladan, 3952 hududiy tashkilotlar ish olib bormoqda. Uning 420 mingga yaqin a’zosi bor. XDP ning «O‘zbekiston ovozi», «Golos Uzbekistana» gazetalari va «Muloqot» jurnali mavjud. o‘zbekiston milliy istiqloli yillarida siyosiy kuch sifatida shakllangan partiyalardan yana biri — «Vatan taraqqiyoti» partiyasidir (VTP). U 1992-yil 24-mayda Toshkentda bo‘lib o‘tgan ta’sis Qurultoyida tuzilgan. Ushbu Qurultoyda uning Nizomi va dasturi qabul qilinib, O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 1992-yil 10-iyulda ro‘yxatga olingan.


«Vatan taraqqiyoti» partiyasining asosiy maqsadi mustaqil O‘zbekiston Respublikasida yashayotgan barcha millat va elatlarning umumiy manfaatlariga mos keladigan siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy demokratiya prinsiplariga asoslangan, yangi ijtimoiy munosabatlar qaror topgan adolatli fuqarolik jamiyatini qurish edi.
Partiya o‘zining a’zolarini Oliy Majlisga, mahalliy hokimiyat organlariga saylovlar vaqtida nomzod etib ko‘rsatdi va davlat hokimiyati organining faoliyati-da ishtirok etdi.
1995-yil 24-fevralda bo‘lib o‘tgan O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining birinchi sessiyasida partiyaning 14 kishidan iborat Oliy Majlis deputatlari fraksiyasi ro‘yxatga olindi. o‘zbekiston «Adolat» sotsial-demokratik partiyasi (ASDP) 1995-yil 18-fevralda Toshkentda o‘z ishini borgan I ta’sis Qurultoyida tuzilgan. Qurultoyda uning Nizomi va dasturi qabul qilingan va o‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 1995-yil 18-fevralda ro‘yxatga olingan.
«Adolat» sotsial-demokratik partiyasining asosiy maqsadi mustaqil o‘zbekiston Respublikasida barcha millat va elatlarning umumiy man-faatiga mos keladigan siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan etuk, demokratiya tamoyillariga asoslangan adolatli fuqarolik jamiyat qurishda
faol ishtirok etishdan iboratdir.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1995-yil 24-fevraldagi qarori bilan ushbu partiyaning 47 kishidan iborat Oliy Majlis deputatlari fraksiyasi ro‘yxatga olindi. 1999-yil 5- va 19-dekabr kunlari O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga say-langan deputatlardan 11 nafari «Adolat» sotsial-demokratik partiyasiga mansub a’zolardir. O‘zbekiston «Adolat» SDP safida 30 mingdan ortiq a’zo bor. Qoraqalpog‘iston Respublikasida, barcha viloyatlarda, shuningdek 175 shahar va tumanlarda partiya Kengashlari tuzilgan. Joylarda 1000 dan ortiq boshlang‘ich partiya tashkilotlari ish olib bormoqda. Partiyaning «Adolat» nomli ijtimoiy-siyosiy haftalik gazetasi mavjud.
O‘zbekiston Milliy tiklanish demokratik partiyasi (MTDP) 1995-yil 3-iyunda Toshkentda bo‘lib o tgan ta’sis qurultoyida tuzilgan. Ushbu Qurultoyda partiya Nizomi va dasturi qabul qilingan va O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 1995-yil 9-iyunda ro‘yxatga olingan. O‘zbekiston Milliy tiklanish demokratik partiyasining bosh maqsadi milliy manfaatlar milliy yakdillikni ta’minlash, huquqiy davlatni barpo etish va O‘zbekistonni jahonning etakchi davlatlari safiga olib kirish uchun xalqni safarbar qilish. MTDP millatning o‘z-o‘zini anglashi, fiiqarolarda Vatanga sadoqat va muhabbat tuyg‘ularini to‘la shakllan-tirish, bozor munosabatlariga asoslangan yangi jamiyat qurish, milliy tik-lanish yo‘lidan rivojlanishga erishish, milliy meros va an’analarni ro‘yobga chiqarish, millatni ilmiy, texnikaviy salohiyatini yuksaltirish va demokratik jamiyat qurish uchun kurashadi. 1999-yil 5- va 19-dekabr kunlari o‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga say-langan deputatlardan 10 nafari Milliy tiklanish demokratik partiyasiga mansub a’zolardir. o‘zbekiston MTDPning oliy organi 5 yilda chaqiriladigan qurultoy bo‘lib, unda rahbar organlar saylanadi. Hozirda joylarda partiya tashkilotlari va bo‘g‘inlari ish olib bormoqda. Uning 6 mingga yaqin a’zosi bor.
MTDP ning «Milliy tiklanish» haftalik gazetasi faoliyat o‘rsatmoqda. o‘zbekiston «Fidokorlar» milliy demokratik partiyasi 1998-yil 28-dekabrda bo‘lib o‘tgan I ta’sis Qurultoyda tuzilgan. Qurultoyda uning Nizomi va dasturi qabul qilinib, Adliya vazirligi tomonidan 1999-yil 4-yanvarda ro‘yxatga olingan.
Partiyaning vujudga kelishi va faoliyat ko‘rsatishidan bosh maqsad — ko‘p ukladli iqtisodiyotga, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga tayangan fuqarolik jamiyatini qurish jarayoniga hamda unga xizmat qiladigan demokratik-huquqiy davlatni barpo etish ishiga hissa qo‘shishdir.
Ushbu bosh maqsadni ro‘yobga chiqarish uchun hozirgi vaqtda joylarda mazkur partiyaning 2000 boshlang‘ich hududiy tashkilotlari, 202 ta tuman va sha-har partiya tashkilotlari hamda 14 ta viloyat maqomiga ega partiya tashkilotlari faoliyat ko‘rsatyapti.
1999-yil 5- va 19-dekabr kunlari O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga say-langan deputatlardan 34 nafari Fidokorlar milliy demokratik partiyasiga mansub a’zolardir.
2000-yil 9-yanvar kuni bo‘lib o‘tgan Prezidentlikka saylovda Islom Abdug‘anievich Karimovning o‘zbekiston Respublikasi Prezidentligiga nomzodi ham aynan Fidokorlar milliy-demokratik partiyasidan ko‘rsatildi. Xalqaro miqyos-da umume’tirof etilgan demokratik tamoyillarga to‘liq rioya qilingan holda xorijiy va mahalliy kuzatuvchilarning nazorati ostida odilona tarzda, muqobillik asosida o‘tkazilgan mazkur saylovda Fidokorlar partiyasidan ko‘rsatilgan nomzod Islom Karimovning o‘zbekiston Respublikasi Prezidenti etib saylanishi respublika tarixi muhim voqeadir.
2000-yil 14-aprelda «Vatan taraqqiyoti» partiyasi va «Fidokorlar» milliy demokratik partiyasining qo‘shma qurultoyi bo‘ldi. Unda har ikki partiya harakati, faoliyat dasturi yakdilligi muhokama qilindi va ular birlashib ishlash maqsadga muvofiq degan xulosaga keldilar. Partiyalar birlashib, Vatan taraqqiyoti yo‘lida xiz-mat qilishga qaror qilindi. Birlashgan partiyaning nomi «Fidokorlar» milliy demokratik partiyasi deb ataldi.
Partiyalar Oliy Majlisdagi fraksiyalarini ham birlashtirdilar. Natijada FMDPning Oliy Majlisdagi fraksiyasi a’zolari soni 54 taga etdi. Partiyaning «Fidokor» nomli ijtimoiy-siyosiy gazetasi mavjud.
Tadbirkorlar va ishbilarmonlar harakati — O‘zbe- kiston Liberal-demokratik partiyasi (LDP) 2003-yil 15-noyabrda Toshkentda bo‘lib o‘tgan ta’sis qurultoyida tuzilgan. Qurultoyda uning Nizomi va dasturi qabul qilinib, Adliya vazirli-gi tomonidan 2003-yil 3-dekabrda ro‘yxatga olindi.
LDP mamlakatimizda davlat va jamiyat tizimi rivoji va yangilanishida, Vatan taraqqiyoti, ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy islohotlarning jadal sur’atlar bilan amalga oshirilishida faol ishtirok etadigan yangi siyosiy kuch sifatida maydonga chiqdi.
O‘zbekiston Liberal-demokratik partiyasining asosiy vazifasi mam- | lakatimizning siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’naviy hamda jamiyatimiz taraqqiyotining boshqa sohalarini erkinlashtirish, davlat va jamiyatni demokratik asosda yangilash, islohotlarni yanada chuqurlashtirish, inson huquq va erkinliklarini, tadbirkorlar va ishbilarmonlar manfaatlarini himoya qilishga yo‘naltirilgan dasturni hayotga tatbiq qilishdan iborat. Partiyaning «XXI asr» nomli ijtimoiy-siyosiy gazetasi mavjud.
O‘zLiDeP umummilliy siyosiy tashkilot sifatida mulkdorlar qatlami kichik va o‘rta biznes vakillari tadbirkor va ishbilarmonlar, fermerlar, jamoat tashkiloti vakillari va tadbirkorligi va tashabbuskorligini rivojlantirish evaziga xalq faravonligiga erishishga xarakat qilayotgan ijodkorlar va olimlarning manfaatlarini ifodalash maqsadida yuzaga keldi.¹
O‘zbekiston «Xalq birligi» harakatining asosiy maqsadi ko‘p millatli mamlakatda millatlar birligini yanada mustahkamlash, fuqarolarning O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida mustahkamlangan huquq va kafolatlarini to‘la-to‘kis amalga oshirish va fuqarolik, vatanparvarlik tuyg‘ularini rivojlantirishdan iborat.
«Xalq birligi» harakatining oliy organi — Qurultoy 4 yilda bir marta chaqiri-ladi. Unda rahbar organlar saylanadi. o‘zbekiston «Xalq birligi» harakatining «Birlik» va «Edinstvo» haftalik gaze-talari mavjud.

3.