Noorganik moddalar

2 .3. O L T IN G U G U R TL I X O M A SH YO L ARNIN G
Q IYOSIY BAH O SI
S 0 2 ni SO, g a c h a oksidlash jara y o n id a vanadiyli katalizatorlar u c h u n
zararli b o ‘lgan m ishyak va ftor kabi aralashm alari b o ‘lm agan oltingugurt 
sulfat kislota ishlab chiqarishda eng yaxshi x om ashyo hisoblanadi. Biroq 
oltingugurtni y o ndirish bilan o linadigan sulfat kislotasining tannarxi 
k o lc h e d a n d a n olinganga q a r a g a n d a yuqori b o ‘ladi.
1 t H 2S 0 4 o l t in g u g u r td a n ishlab c h i q a r i s h d a x o m a s h y o ta n n a r x i 
80% n i, k o l c h e d a n n i i s h la tg a n d a u m u m i y s a r f - x a r a ja tla r ta n n a r x i 
60% ni tash k il qilad i. S u lfat kislota ishlab c h iq a r is h u c h u n rangli va 
q o r a m e t a l l a r s a n o a ti , n e f tn i q a y ta ish lash va g a z s a n o a ti c h iq in d i 
g a z la rid a n x o m a s h y o sifatida fo yda la nish te x n ik -iq tiso d iy k o ‘rsatkich- 
la rin in g y u q o r i b o ‘lishini t a ’m in la y d i.
S u lf a t k i s l o ta s in i is h l a b c h i q a r i s h d a i s h l a t i l a d i g a n x o m a s h y o
te x n o lo g iy a s in i, d e m a k , k apital va ek sp lu a ta tsiy a s a rfla rin in g m i q d o ­
rini a n iq la y d i.
3. O L T I N G U G U R T D I O K S I D I N I O L I S H
K islo ro d , a z o t, suv b u g ‘lari va b o s h q a a r a la s h m a la r g a ega SO , 
gazi o ltin g u g u r t d io k sid i d e b a ta la d i. O ltin g u g u rt d io k s id in in g nis- 
biy m o l e k u l a r m assasi 64 ,0 6 3 ga te n g . U o ‘tk ir hidli ra n g siz gaz, 
s u v d a yaxshi e r iy d i va t u r g ‘u n b o ‘lm a g a n b irik m a — sulfid kislotani
15

---

hosil q ila d i. 1 kg o ltin g u g u r t d io k s id in in g h a jm i (ideal g az ) 2 1 ,9 m 3 
ga te n g (g a z n in g h a jm i n o r m a l s h a r o itg a k e ltirilg a n ). T e x n ik h is o b -
la rd a 10— 15 h a jm % S 0 2 ga ega b o ‘lgan g a z u c h u n 1 h a jm 1 m ol 
S 0 2 22,4 m 3 d e b q a b u l q ilin a d i. A tm o s f e r a b o s i m id a va 1 0 , Г С t e m ­
p e r a t u r a d a o l t i n g u g u r t d i o k s i d i o s o n g i n a s u y u q l i k k a a y l a n a d i ;
g a z s im o n 100% li S 0 2 2 , 7 - 105 P a b o s i m d a v a 15°C t e m p e r a t u r a d a
su y u q lik k a a y la n a d i. S 0 2 s u y u q h o l a t d a p o ‘lat b a l o n l a r d a ta sh ila d i. 
U sovitgich tex n ik asid a k o nservalovchi m o d d a sifatida, ayrim org a n ik
m o d d a l a r ishlab c h i q a r i s h d a k e n g ish la tila d i.