Noorganik moddalar

Alunitlar. 
T o z a m in e ra l tarkibi quyidagi fo r m u la b ilan ifodalanadi:
K 2S 0 4 • A12( S 0 4)3 • 2A120 3 • 6 H 20
A lu n it m a ’d a n i d a u n in g m iq d o r i 50 m ass. % g a c h a b o ‘ladi.
S ulfat k islo ta n i o lish u c h u n s h u n in g d e k , gips, fosfogips, n a triy
sulfati va t e m i r k u p o ro s i x o m a s h y o b o ‘lib x iz m a t qilishi m u m k in .
B u la r y u q o ri t e m p e r a t u r a t a ’sirid a S 0 2 ajralishi b ila n p a r c h a l a n a d i .
F osfo g ip s k a tta m i q d o r d a fo sfo r o ‘g ‘itlari ish lab c h i q a r i s h d a c h i ­
q indi sifatida hosil b o 'la d i. Buni q ay ta ishlab sulfat kislotasi va se m e n t
14

---

o lish m u m k i n . B iro q s h u k u n g a c h a b u n d a y j a r a y o n texn o lo g iy asi 
m u r a k k a b lig i tu fa y li M D H d a v la tla r id a h a n u z g a c h a a m a lg a o s h m a -
gan . H o z irg i k u n d a re s p u b lik a m iz d a 100 m ln . t fosfogips t o ‘p la n ib
q o lg a n va u n i n g hosil b o ‘lishi d a v o m e t m o q d a . T o s h k e n t K im y o - 
te x n o lo g iy a i n s t it u t i d a a n c h a s o d d a va k a m e n e r g iy a sarflo v ch i s u l­
fat kislota va belit olish texnologiyasi ishlab c h iq ilg an . Bu texnologiya 
a m a liy o tg a j o r i y q ilin is h i a r a fa sid a tu rib d i.
O ltin g u g u r tn in g x o m a s h y o m a n b a y i b o ‘lib rangli va q o r a m e t a l ­
lurgiya ch iq in d i gazlari, sh u n in g d e k issiqlik elektrstansiyalarining tu tu n
gazlari h is o b la n a d i. Issiqlik e le k tr sta n s iy a la rid a n c h iq a d ig a n tu tu n
g a z la rin in g ta rk ib ig a 0,1 d a n to 1% S O , gazlari kiradi. Bu gazlar 
atm osferaga ch iq ib uni ifloslantiradi. Bu gazlardan sulfat kislota olishda 
fo y d a la n ish d a n o ld in u la rn i boyitish lozim . B o y itish n in g b ir n e c h ta
usullari b o ‘lib, u la r d a n a m m o n i y yoki n a triy sulfit-bisulfit (sikl usul 
d e b a ta la d ig a n ) suvli e r itm a s id a n S 0 2 ajratib olish eng m a q b u l usuli 
hiso b la n a d i. Bu u sulni q o ‘llab, 100 % li S O , olish m u m k in .