Noorganik moddalar

K olchedanni kuydirganda gaz tarkibi. 
K o l c h e d a n n i k u y d ir g a n d a
11 h a jm k i s l o r o d d a n 8 h a jm S O , o lin a d i, 3 / 1 1 k islo ro d esa t e m i r va 
8 /11 o ltin g u g u r tn i n g o k s id la n is h ig a s a r fla n a d i. K o l c h e d a n n i k u y d i- 
r i s h d a n a z a r i y j i h a t d a n S O , e g a b o ‘lg an k is lo r o d s iz g a z n i olish 
m u m k in :
Q o lg a n i a z o t d a n ib o ra t. Z a v o d s h a r o itid a k o l c h e d a n n i q a y n a tm a
q a tla m ( Q Q ) p e c h la r d a k u y d irg a n d a gaz a r a la s h m a s id a o d a t d a q u ru q
g azga h i s o b la g a n d a 14 h ajm % S O , b o ‘ladi. A m a l d a k o l c h e d a n n i
k u y d iris h n i o l tin g u g u r tn i t o ‘la y o n is h in i t a ’m in la s h m a q s a d i d a va 
S O , ni S 0 3 g a c h a k a ta litik o k sid la n ish i u c h u n o r t i q c h a k islo ro d ish ­
t i r o k id a a m a lg a o sh irila d i.
Oltingugurtni va boshqa oltingugurtli xom ashyolarni yondirish.
O l t i n g u g u r t n in g y o n ish i quyid ag i te n g l a m a b o ‘y ic h a o ‘tadi.
1 kg o l tin g u g u r t y o n g a n d a 9 2 9 3 ,4 kJ issiqlik ajra lib c h iq a d i.
1 m o l k is lo r o d d a n 1 m ol S O , o lis h a d i. S h u n d a y e k a n , 21 h a jm
% O , li h a v o d a o ltin g u g u r t t o ‘la y o n s a o lin g a n k islo ro d siz g a z 21 
h a jm % S O , eg a b o ‘ladi. A m a liy s h a r o itla r d a g a z d a 12 h a jm % S O , 
g a c h a b o ‘ladi.
O ltin g u g u r t y o n d ir ilg a n d a quyid ag i reak siy a k etadi:
2 1 - 8/ 11•100 
1 0 0 - 2 1 - 3 / 1 1
= 16,2 h a jm %
S + 0 2 = S O , + 3 6 2 ,4 kJ
2 H , S + 3 0 , = 2 S O , + 2 H , 0 + 1038,7 kJ
2
-
Alisher 
Navciy 
—-ў - 
nom idagi
93/ v o ’zbekiston M Ь

---

Bu m e t o d b o ‘y ic h a su lfat kislo ta ish lab c h i q a r i s h u c h u n fo y d a - 
la n iladigan o ltin g u g u rt gazi S 0 2 va suv b u g ‘lari m iq d o r i keng c h e g a ra
a tr o f id a b o ‘lib, d astlab k i g a z ta rk ib ig a va u n i t o z a l a s h u c h u n is h la ­
tilg a n usu lg a b o g ‘liq. O ltin g u g u r t v o d o r o d in i h a v o d a y o n d i r g a n d a
ga z S 0 2 m iq d o r i 13 h a jm % a tr o f in i tash k il qilad i.
F o sfo g ip sn i p a r c h a la s h reaksiyasi u g le ro d is h tir o k id a o ‘ta d i va 
issiqlik sa rfla s h n i ta la b qiladi:
2 C a S 0 4 + С = 2 S 0 2 + 2 C a O + C 0 2 - 5 6 6 ,2 kJ
A lu n itla rn i qaytarish reaksiyasi quyidagi te n g la m a b o ‘yicha a m alg a 
o sh a d i:
K 2S 0 4 • A12( S 0 4) 3 • 2A120 3 • 6 H 20 + 0 , 5 C 2H 4 =
3 S 0 2 + 3A120 3 + K 2S 0 4 + 7 H 20 + C 0 2
Bu h o l d a g az d a S 0 2 m iq d o ri 75 h a jm , % yetishi m u m k in . O lin g an
ga z h a v o b ila n siy ra k la sh tirila d i va k o n t a k t u su li b ila n sulfat kislo ta 
o lish g a y u b o rila d i. K aliy sulfati 
0
‘g ‘it s ifa tid a , gil t u p r o q , A l20 3 esa 
a l u m i n m e ta lin i olish u c h u n f o y d a la n ila d i.