Normallashtirish

DTBS16MBK
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI 
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI 
UNIVERSITETI 
Yozuvlarni manzillashning quyidagi usullari mavjud: 
1. Fayllarni ketma 
– ket saqlash usuli. Har bir yozuv diskda ketma-ket 
yoziladi . Bunday usul
da ma’lumotlarni qidirish ko‘p vaqtni talab etadi. 
2. 
Blokli qidirish. Agar yozuvlar kalit bo‘yicha tartiblangan bo‘lsa, 
fayllarni tekshirish 
har bir yozuvni o‘qib chiqish talab etilmaydi. 
Bunday hollada kerakli yozuvdarni topish uchun blokli qidirish 
usulidan foydalaniladi. Bunda yozuvlar bloklarga guruhlanadi va har 
bir blok bir martadan tekshiriladi, kerakli yozuv qidirib topilguncha. 
3. Binar 
qidirish. Bunda soha o‘rtasidagi yozuv topiladi va uning kaliti 
qidirish tartibi bilan solishtiriladi. So‘ngra qidirish sohasi ikkiga 
ajratiladi va har bir yarmi alohida qidiriladi. Binar qidirish to‘g‘ridan – 
to‘g‘ri murojaat qurilmalarida ishlatib bo‘lmaydi. 
 
Nazorat savollari 
 
1. Munosabotlar nima maqsadda normallashtiriladi? 
2. Munosabotlar atributlariga qanday talablar q
o‘yiladi? 
3. 
Funksional bog‘lanish turlari ayting. 
4. 1 NF va undagi shartlar qanday? 
5. Qanday qilib 1 NFdan 2 NFga
o‘tiladi? 
6. Qanday qilib 2 NFdan 3 NFga
o‘tiladi? 
 
 
1. Foydalanilgan adabiyotlar 
 
1. 
Т.А.Хўжакулов. Маълумотлар базаси. Дарслик. T.:TATU, 2022. 
- 
260 б. 
2. 
Т.А.Хужакулов. База данных. Учебник. T.:TATU, 2022. - 260 с. 
3. 
Xo‘jaqulov T.A. Usmonov J.T. Ma’lumotlar bazasini boshqarish 
tizimi// o’quv qo’llanma. - T.: Aloqachi, 2018. - 96 b. 
4.
Xo’jaqulov T. A., Usmonov J. T. Ma’lumotlar bazasini boshqarish 
tizimi fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo’yicha uslubiy 
ko’rsatma - T. : TATU, 2016. - 55 b. 
5. 
Т.А.Хужакулов. Система управления базами данных. 
Учебник. T.:TATU, 2020. - 280 с. 

---

HISOB
9 
MA’LUMOTLAR
BAZASI 
DTBS16MBK
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI 
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI 
UNIVERSITETI 
6. 
Голешина Л. Базы данных: учеб. Пособие // – 4-э изд., 
перераб. и доп. – М.: ФОРУМ: ИНФРА-М, 2018. – 400 с. 
8. Rahul Batra. SQL Primer An Accelerated introduction to SQL 
Basics.// Gurgaon, India. 2019. 
–p 194. 
9. Elmasri, R., S. B. Navathe: Fundamentals of Database Systems 
(5th Ed.)// Addison Wesley, 2015. 
– 671p.