Massasining saqlanish qonuni. (M.V.Lomonosov va A.Lavuaze)
Ta’rif: Reaksiyaga kirishuvchi moddalar massasi reaksiya natijasida hosil bo’lgan moddalar
massasiga teng.Yadro reaksiyalari massaning saqlanish qonuniga bo’ysunmaydi.Chunki reaksiya
vaqtida katta energiya chiqishi massasining kamayishiga olib keladi. (EnshteyntenglamasiE=mc2) Ca + S = CaS 40 32 72
Bunda atomlarning umumiy soni reaksiyagacha va undan keyin ham o’zgarmasdan qoladi
Tarkibning doimiylik qonuni. (J.L.Prust)
Ta’rif: Har qanday toza modda olinish usuli va joyidan qat’iy nazar doimiy tarkibga ega bo’ladi. Bu qonunga faqat molekula holidagi gazlar, suyuqlik va oson suyuqlanadigan qattiq moddalar bo’ysunadi.Ular daltonoidlar deb ataladi.Atom tuzilishli kristal moddalar va yuqori molekulyar birikmalar bu qonunga bo’sunmaydi. Ular bertoloidlardir (Ti1,5O, Ti1,2O).
Karrali nisbatlar qonuni. (J.Dalton)
Ta’rif: Agar ikki element o’zaro birikib bir necha kimyoviy birikma hosil qilsa, elementlardan birining shu birikmalardagi ikkinchi elementning bir xil massa miqdoriga to’g’ri keladigan massa miqdorlari o’zaro kichik butun nisbatida bo’ladi.
Masalan: metanda 1 massa qism vodorodga 3 massa qism uglerod to’g’ri keladi, ya’ni 1:3. Etilenda 1 massa qism vodorodga 6 massa qism uglerod to’g’ri keladi, ya’ni 6:1.
Hajmiy nisbatlar qonuni. ( Geyy-Lyussak )
Reaksiyaga krishayotgan gazlarning hajmlari nisbati hosil bo’lgan gazlar hajmlari nisbati bilan o’zaro
kichik butun sonlar kabi nisbatta bo’ladi.
2H2O
+
O2 =
2H2O
44.8
:
22.4 :
44.8
2
:
1 :
2
Shu qonun orqali hajm nisbatlari mol nisbatlariga tengligi aniqlangan.
