Quyma qattiq qotishmalar.
Quyma qotishmalar detal va asbob
sirtiga suyultirib yoki kavsharlab yopishtirishga yaroqli holda diametri
5-10 mm, uzunligi 200-300 mm b oigan chiviqlar ko‘rinishida
olinadi.
Metall-keramik qotishmalar volfram, tantal va titan karbidlari
kukunlarini kobalt bilan birga pishirib olinadi. Sanoatda bir karbidli
volframli (BK), ikki karbidli titan-volframli (TK) va uch karbidli
titan-tantal-volframli (TTK) metallokeramik qotishmalar ishlab
chiqariladi. Quyma qattiq qotishmalar. Suyultirib yopishtiriladigan
qattiq qotishmalaming uch: quyma, zarrador (stalinit) va elektrodbop
xillari boiadi. Tarkibida volfram elementining yo‘qligi ulaming
o ‘ziga xos tomoni hisoblanadi.
Sormayt va BK2, BK3 qotishmalari - stellular, xivichlar va kukun
ko‘rinishida tayyorlanadi. Ular yangi yoki yeyilgan detallarga va
shtamp, metall qirqadigan keskichlar, tokarlik dastgohlarining
markazlari kabi asboblarga suyultirib yopishtiriladi. Suyultirib
yopishtirish asetilen-kislorodli alanga yoki elektr yoyi yordamida
amalga oshiriladi. Sirtiga qotishma suyultirib yopishtiriladigan detal
yoki asboblar qimmat turadigan legirlangan poiatlarni tejash
maqsadida oddiy uglerodli poiatlardan tayyorlanadi. Yuqorida qayd
qilingan qotishmalar p o ia t detallarga ham, cho'yan detallarga ham
suyultirib yopishtirilaveradi.
Quyma qattiq qotishmalar bilan
qoplangan detal va asboblaming puxtaligi
1 2
va undan ham ko‘p
marta ortadi.
Zarrador qattiq qotishmalardan boim ish stalinit ekskavator
detallari, parmalash uskunalarining yeyilishga chidamliligini oshirish
72
uchun stellitlar o‘miga ishlatiladi. Benardos usulida ko‘mir yoki grafit
elektrodlar bilan hosil qilinadigan elektr yoyi yordamida suyultirib
yopishtiriladi. Elektrodbop qattiq qotishmalar zarrador qotishmalarga
o'xshash ishlatiladi. Ular diametri 5-6 mm bo‘lgan, grafit, ferroqo-
tishma, bor karbiddan iborat maxsus suvoqli elektrod ko‘rinishida
ishlatiladi.
Suyultirib yopishtirish uchun taklif qilingan quyma qotish-
malardan biri relitdir. Uning kimyoviy tarkibi quyidagicha (massasi
bo‘yicha % da): 40 % C; 91,5 % W; 3 % Mo; 1,5 % Fe. Uning
qattiqligi 89 HRS ga teng. Volfram kamyob bo‘lganligidan hozirgi
vaqtda relit ham qoilaniladi.
73
|