%
T i0 2, 15-20% S i0
2
va 01
%
CaO bo‘ladi. Sovitilgan shlak esa
kukun qilinadi. Unga uglerodli va bog‘lovchi moddalar qo‘shilib,
aralashtiriladi.
Hosil
qilingan
aralashma
qoliplarga
jipslab
joylashtiriladi va qizdirish orqali briketlar olinadi. Titanning bu
birikmalariga ikki bosqichda ishlov beriladi. Titan briketlari xlor bilan
ishlanib titan tetroxlorid (TiCl4) hosil qilinadi. Undan titan ajratib
olinadi. Titan maxsus pechlarda 900-950°C haroratda vakuumda
tozalanadi. Texnik titanning ТГ00, ТГО, ТГ1, ТГ2 markalari mavjud.
Titan qotishmalari
samolyotsozlik, kemasozlik, mashinasozlik,
metallurgiyada va raketasozlikda ishlatiladi.
84
6. PLASTMASSALAR, POLIMERLAR VA BOG‘LOVCHI
MODDALAR
Hozirgi vaqtga kelib, o‘z xossalari jihatidan xilma-xil plast
massalar, yog'och materiallar va rezinalar, shu jumladan, juda puxta
konstruksion materiallar, plasmassalar, yarimo‘tkazgichlar, o ‘tkaz-
gichlar, magnitli va boshqa plasmassalar yaratilgan.
Bu materiallar ko‘p hollarda qimmat turadigan metallar o ‘mida
ishlatilmoqda. Texnika taraqqiyoti sanoatda plastmassalarning joriy
qilinishiga ko‘p darajada bog‘liqdir.
Qisman yoki butkul yuqori molekular birikmalar, ya’ni
polimerlardan iborat bo iib , sun’iy ravishda tayyorlangan va muayyan
harorat va bosimda plastiklik xossalariga ega bo igan materiallar
plastik massalar (plastmassalar) deyiladi.
K o‘pincha plastmassalar bir necha xil moddalardan iborat boiadi.
Ulaming tarkibiga, masalan, bogiovchi va toidiruvchi moddalar,
plastifikatorlar, bo‘yoq moddalar va boshqalar kiradi. Ba’zi plastmas
salar, masalan, organik shisha, poliamid, polietilen faqat polimer
lardan iborat boiadi.
Murakkab tarkibli plastmassalarda bogiovchi moddalar vazifasini
polimerlar oiaydi.
Polimerlar juda ko‘p-bir necha mingdan tortib, to bir necha
milliongacha atomdan iborat birikmalardir. Polimerlar tabiiy va sun’iy
b oiadi. Tabiiy polimerlarga selulloza, jun, ipak, tabiiy kauchuk va
boshqalar, sun’iylariga esa organik shisha, polietilen, viskoza, kapron,
neylon, sun’iy kauchuk va boshqalar kiradi.
Yuqori molekular organik birikmalar yoki ulaming guruhlari
ko‘pincha smolalar deb ataladi.
Plastiklik barcha polimerlarga ham xos boimaydi.
Plastiklik xossasi polimerlar molekulasining tuzilishiga bogiiq.
Polimerlaming molekulalari esa chizigiy, ya’ni
...-A-A-A-A-...
tarzida tuzilgan boiishi ham, fazoviy to‘rsimon, ya’ni
85
,-А-А-А-А-А-
Dostları ilə paylaş: |